Προτάσεις του ΧΙΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ για την γρήγορη αποκατάσταση των ζημιών
στην Αμανή από την πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά και μέτρων
προστασίας για τα εναπομείναντα δάση και τη μαστίχα.
Η πρόσφατη, μεγάλη έκτασης φωτιά στην Αμανή δυστυχώς άφησε ένα
σημαντικό αρνητικό αποτύπωμα που είναι πιθανώς ικανό να οδηγήσει την
περιοχή σε εκτεταμένη εγκατάλειψη.
Λίγες ημέρες μετά την κατάσβεση διαπιστώνουμε ότι δεν έχει γίνει καμία
επίσημη, οργανωμένη συζήτηση για τα θέματα αποκατάστασης της περιοχής.
Ούτε έχει διαφανεί κάποια τέτοια πρόθεση. Κατατίθενται προτάσεις,
ορισμένες και με σημαντικές παρεμβάσεις, αλλά από τους θεσμικούς
φορείς της Χίου δεν έχουμε ακούσει απολύτως τίποτα συγκεκριμένο.
Θεωρούμε κρίσιμο να ληφθούν μέτρα τόσο για την προστασία των
εναπομεινάντων δασικών εκτάσεων, όσο και για την προστασία του φυτικού
κεφαλαίου του νότιου τμήματος του νησιού, τη μαστίχα.
Για εμάς προέχει να μπορούν να υλοποιηθούν, γιατί από λόγια έχουμε
χορτάσει. Επί σαράντα (40) χρόνια οι ίδιοι άνθρωποι επιλέγονται και
εναλλάσσονται σε θέσεις ευθύνης και το αποτέλεσμα είναι κάθε φορά να
κλαίμε πάνω στις στάχτες. Και κάθε φορά ακούμε τις ίδιες δικαιολογίες
σε παραλλαγές (οι άλλοι φταίνε, δεν είχαμε μέσα, περιμέναμε χρήματα,
δεν προλάβαμε, προκηρύξαμε μελέτη, τώρα θα επέμβουμε…). Αλλά οι
φωτογραφίες «επιτόπου» καλά κρατούν.
Θεωρούμε δεδομένο, εάν και κανείς (τοπική αυτοδιοίκηση, κρατικές δομές
παρά μόνο με δημοσιεύματα) δεν έχει ενημερώσει σχετικά, ότι έχουν
ξεκινήσει:
α) Η καταγραφή των σπιτιών που έχουν καεί
β) Η καταγραφή των ζημιών σε σπίτια που έχουν υποστεί ζημιές τόσο
στους χώρους όσο και σε εξοπλισμό
γ) Η αντίστοιχη καταγραφή των επιχειρήσεων που έχουν καεί ή στις
οποίες έχουν προκληθεί ζημιές σε εγκαταστάσεις και εξοπλισμό.
δ) Η καταγραφή των γεωργικών εκτάσεων και των καλλιεργειών κυρίως
ελιάς και αμπελιών αλλά και άλλων που μπορεί να υπήρχαν, καθώς και
ζωικού κεφαλαίου
ε) Η καταγραφή των υποδομών κοινής ωφέλειας που έχουν πληγεί.
στ) Η καταγραφή των δασικών εκτάσεων που έχουν καεί.
Αυτές οι καταγραφές είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσουν
άμεσα μέτρα αποκατάστασης.
Στα προβλεπόμενα μέτρα, που συνήθως ακολουθούν αυτές τις περιπτώσεις,
προβλέπεται η άμεση (αυτόματη κατά την νομοθεσία) κήρυξη των καμένων
δασικών εκτάσεων ως αναδασωτέες. Αυτό αναμένουμε να το δούμε άμεσα.
Η περιοχή – και ένα απαιτηθεί για την εφαρμογή των μέτρων όλο το νησί
– χρειάζεται να κηρυχθεί πυρόπληκτη. Εμείς προτείνουμε ένα πλέγμα
μέτρων – πέραν των προβλεπομένων σε αυτές τις περιπτώσεις, όχι σε μία
λογική πλειοδοσία, αλλά που μπορούν να εφαρμοστούν:
Αναλυτικότερα για άμεσα μέτρα προτείνουμε:
α) Ενεργοποίηση των προβλεπομένων προγραμμάτων οικιστικής
αποκατάστασης για τα σπίτια που έχουν καεί λόγω φυσικής καταστροφής.
Επιπλέον αυτού προτείνουμε ένα πρόγραμμα επιδοτούμενου
επιτοκίου/κρατικής εγγύησης για όποιον χρειαστεί επιπλέον κεφάλαια για
την εκ νέου ανέγερση σπιτιού ή επισκευή επιχείρησης.
β) Δημιουργία ενός προγράμματος για την επιχορήγηση επισκευών σε
σπίτια και επιχειρήσεις που έχουν υποστεί ζημιά σε χώρους και
εξοπλισμό (στο πρότυπο του εξοικονομώ, με πολύ λιγότερη γραφειοκρατία:
διαπίστωση ζημιάς, κατάθεση προσφορών, εκτέλεση έργων, πληρωμή
τιμολογίων). Εναλλακτικά και για όποιον δεν μπει στο σχετικό πρόγραμμα
προτείνουμε πλήρη φορολογική απαλλαγή των εξόδων επισκευής (όχι μόνο
σε ένα έτος, αλλά μέχρι της εξάντλησης του ποσού)
Θα μπορούσε επιπλέον να εξεταστεί σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα η αγορά
πυροσβεστικού εξοπλισμού σε επίπεδο κατοικίας (πχ αντλία, γεννήτρια,
δίκτυο)
γ) Απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ για τις καμένες κατοικίες και επιχειρήσεις
έως και 3 χρόνια μετά την αποπεράτωση των σχετικών εργασιών για την
κατασκευή των νέων (και όχι μόνο για μία 3ετία)
δ) Πλήρης απαλλαγή από δημοτικούς φόρους και τέλη για τους
πυρόπληκτους στα χωριά για την επόμενη 5ετία
ε) Απαλλαγή από ενοίκια και μισθώματα δημοτικών και δημόσιων χώρων για
την επόμενη 3ετία για επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις που θα
εξακολουθήσουν να λειτουργούν στην περιοχή.
στ) Πρόγραμμα επιδοτούμενου επιτοκίου για την ανασύσταση των γεωργικών
και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων της περιοχής. Ή εφόσον μπορεί να
καλυφθεί από το ΕΣΠΑ ένα πρόγραμμα επιχορήγησης καλλιεργιών της
περιοχής.
ζ) Πρόγραμμα για χορήγηση ρευστότητας στις επιχειρήσεις της Αμανής στο
πρότυπο των προγραμμάτων της COVID εποχής (επιστρεπτέα προκαταβολή)
Πέραν αυτών των άμεσων μέτρων ανακούφισης για εμάς είναι κρίσιμο να
γίνει άμεσα η κήρυξη των δασικών περιοχών και των τμημάτων Natura που
έχουν πληγεί σε αναδασωτέες. Αυτό αποτελεί σημαντική παράμετρο για
όλες τις πιθανές δραστηριότητες για την περιοχή.
Για την ανασύσταση των δασών προτείνουμε άμεση ανάθεση μελετών σε
πανεπιστήμιο για παράδειγμα στο ΑΠΘ όπου το σχετικό τμήμα έχει
εμπειρία σε διαχείριση δασών και εκπόνηση συγκεκριμένου προγράμματος
αναδάσωσης, με σαφή χρονοδιαγράμματα και χρηματοδότηση.
Αντίστοιχα θα μπορούσε να γίνει και πρόγραμμα για τις καμένες περιοχές
από τη φωτιά του Ιουνίου.
Μιλάμε για συγκεκριμένο πρόγραμμα με χρονοδιαγράμματα και
χρηματοδοτήσεις γιατί και παλαιότερες μελέτες έχουν μείνει σε συρτάρια
και περιμένουν…
Επίσης το ΑΠΘ ή το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο μπορούν να αναλάβουν
συμβουλευτικό ρόλο για την ανασύσταση των καλλιεργειών στην περιοχή
της Αμανής. Θεωρούμε ότι η επιλογή του πρωτογενούς τομέα ως ένα από τα
εργαλεία για τη διατήρηση της ζωής στην περιοχή σε όλη τη διάρκεια του
έτους ως καθοριστικό παράγοντα.
Σημαντική παράμετρος επίσης για άμεσες επεμβάσεις, όχι μόνο στην
Αμανή, αλλά και στο Βροντάδο, και στην Πόλη, και στις Καρυές, το
Δαφνώνα, το Χαλκειός, τον Αγ. Γιώργη και το Ζυφιά είναι ο εντοπισμός
περιοχών που θα μπορούσαν να εμφανιστούν πλημμυρικά φαινόμενα και η
άμεση παρέμβαση πριν τον Οκτώβριο (για παράδειγμα άμεση παρέμβαση
είναι τα κορμοδέματα). Σε αυτό χρειάζεται άμεση ενεργοποίηση του
Υπουργείου Δημοσίων Έργων και πιθανότητα η συνδρομή του ΤΕΕ. Σε
δεύτερο χρόνο των άμεσων παρεμβάσεων να υλοποιηθούν αντιπλημμυρικά
έργα μεγαλύτερης έκτασης.
Προτείνουμε ως επείγουσες και έκτακτες δράσεις:
Για τα εναπομείναντα δάση στη Χίο να γίνει άμεσα με έκτακτη νομοθετική
ρύθμιση η αδειοδότηση και έκτακτη χρηματοδότηση η δημιουργία
αντιπυρικών ζωνών. Ομοίως με τις ίδιες διαδικασίες να γίνουν
περιμετρικά των οικισμών περιμετρικές ζώνες ασφαλείας. Αναφερόμαστε σε
νομοθετική ρύθμιση και χρηματοδότηση ώστε να γίνουν άμεσα, πριν από το
επόμενο καλοκαίρι, και όχι με την τρέχουσα διαδικασία που μπορεί να
φτάσει και τα 3 χρόνια η έγκριση μίας αντιπυρικής ζώνης.
Σε οικισμούς με άμεση γειτνίαση με δάση μπορεί να εγκατασταθούν φωλιές
(2 ιντσών) που έχουν μία ακτίνα δράσης σε εκτόξευση νερού περί τα 30
μέτρα. με 10 τέτοιες φωλιές που να τροφοδοτούνται από δεξαμενή με
θαλασσινό νερό και με μία αντλία ντίζελ καλύπτεται μία απόσταση 600
μέτρων, όπου με έναν άνθρωπο μπορεί να τεθεί σε λειτουργία. Ομοίως σε
παραθαλάσσιους οικισμούς μία τέτοια εγκατάσταση δεν απαιτεί δεξαμενή
αλλά μόνο την αντλία και τις φωλιές
Με υπόδειξη της πυροσβεστικής να τοποθετηθούν τώρα δεξαμενές επαρκούς
χωρητικότητας περιμετρικά των δασών και των οικισμών και των
καλλιεργειών στο νότιο και κεντρικό τμήμα του νησιού.
Επειδή απαιτείται να προβλέπουμε και ειδικά για το νότιο τμήμα του
νησιού χρειάζεται ιδιαίτερη προστασία λόγω της μαστίχας προτείνουμε με
ειδική χρηματοδότηση και εάν χρειάζεται με ειδική αδειοδότηση μέσω
νόμου την άμεση επισκευή των υφιστάμενων αγροτικών δρόμων.
Επίσης με την ίδια ειδική διαδικασία (ρύθμιση και απλή αδειοδότηση για
παράδειγμα πρότυποι περιβαλλοντικοί όροι) να γίνει η υλοποίηση νέας
αγροτικής οδοποιίας ειδικά για το νότιο τμήμα σε συνεργασία με την ΕΜΧ.
Η υλοποίηση του έργου να γίνει από το ΥΠΕΧΩΔΕ ή το ΥΠΑΑΤ γιατί οι
τοπικοί φορείς έχουν διαχρονικά αποτύχει.
Αντίστοιχα για όπου απαιτείται στο βόρειο και κεντρικό τμήμα του
νησιού μετά από ενημέρωση από το δήμο για το που απαιτείται νέα
οδοποιία.
Οι αγροτικοί δρόμοι εκτός της πρόσβασης στα χωράφια παίζουν και ρόλο
στην πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων, και μπορούν να λειτουργήσουν
ως αντιπυρικές ζώνες και υπό προϋποθέσεις και ως αντιπλημμυρικά έργα
Προφανώς και αναμένουμε την ένταξη κατά προτεραιότητα της Αμανής (και
της Χίου) στα προγράμματα επιδοτούμενου τουρισμό από το 2026 και
τουλάχιστον για τα επόμενα 5 χρόνια.
Για όλα τα ανωτέρω ή και για ό,τι άλλο αποφασιστεί προτείνουμε ο
συντονισμός και η υλοποίηση να γίνει είτε από μία task force με έλεγχο
από το γραφείο Πρωθυπουργού, είτε από το Πράσινο Ταμείο, γιατί τοπικά
δεν υπάρχει καμία ικανότητα διαχείρισης. Τόσο ο δήμος όσο και η
περιφέρεια έχουν δοκιμαστεί και εκ του αποτελέσματος έχουν αποτύχει.
Επιμέρους προτάσεις για την οργάνωση σε τοπικό επίπεδο:
Η μία αφορά στην πλήρη χαρτογράφηση και online απεικόνιση των κρουνών
με αισθητήρες πίεσης wifi ή μέσω κινητής να δείχνουν άμεσα την πιθανή
αστοχία ή την ύπαρξη βλάβης.
Ομοίως την πλήρη χαρτογράφηση δεξαμενών, υδροληψίας και λοιπών
δεξαμενών χρήσης για πυρόσβεση. Επιπλέον προμήθεια αντλιών ντίζελ που
να μπορούν να λειτουργήσουν με μεταφορά στα σημεία όπου έχει διακοπεί
η ηλεκτροδότηση προκειμένου να τροφοδοτούνται τα πυροσβεστικά οχήματα
ή και τα δίκτυα νερού, όπου απαιτείται.
Τέλος για την υποστήριξη με υλικά των πυροσβεστών και εθελοντών
θεωρούμε ότι πρέπει να σταματήσει το να ανακοινώνει ο καθένας το τι
χρειάζεται και που να πάει. Με ευθύνη του Δήμου να γίνεται συγκέντρωση
προμηθειών για παράδειγμα στο πρώην δημαρχείο στα Θυμιανά και
εθελοντική ομάδα να τα μεταφέρει στα σημεία που απαιτείται. Δεν
χρειάζεται η άσκοπη κυκλοφορία από τον καθένα προς τα σημεία που
υπάρχουν φωτιές.
Αφήσαμε για το τέλος δύο θέματα:
α) Χρειάζεται κατά τη γνώμη μας να δοθούν ιδιαίτερα κίνητρα για
εγκατάσταση νέων αγροτών, νέων επιχειρήσεων και ελευθέρων
επαγγελματιών στην περιοχή. Αυτά θα μπορούσε να είναι επιπλέον
επιχορηγήσεις από τον αναπτυξιακό ή και τα ΕΣΠΑ ή και εκτεταμένες
φοροαπαλλαγές σε βάθος χρόνου. Ειδικά για τον πρωτογενή τομέα θα
μπορούσε να εκπονηθεί ειδικό πρόγραμμα.
β) Χρειάζεται να ανοίξει η συζήτηση εάν ο υφιστάμενος χωροταξικός
σχεδιασμός επαρκεί ή εάν απαιτείται νέος που να βελτιστοποιεί τις
χρήσεις γης, να προβλέπει συγκεκριμένες πολεοδομικές ρυθμίσεις και
αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Ο νέος σχεδιασμός
χρειάζεται να προκρίνει την εγκατάσταση δραστηριοτήτων του πρωτογενούς
τομέα και της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης
Για τα περισσότερα από τα παραπάνω που αναφέρουμε χρειάζεται
νομοθετική ρύθμιση για να υπερβούμε διάφορα γραφειοκρατικά εμπόδια.
Εμείς τις προτάσεις αυτές πέραν από τη δημοσιοποίησή τους για να τις
χρησιμοποιήσουν, θα τις καταθέσουμε στο Δημοτικό Συμβούλιο ζητώντας να
γίνουν απόφαση και να αποσταλούν στον Πρωθυπουργό και τα αρμόδια
Υπουργεία. Τέλος το κόστος υλοποίησης αυτών των προτάσεων είναι σε
επίπεδα που μπορούν να καλυφθούν από τους υφιστάμενους κεντρικούς
πόρους.
