Ανοικτή επιστολή προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την ανασυγκρότηση της Αμανής.
Αξιότιμε κ. Αντιπεριφερειάρχη,
Αξιότιμε κ. Δήμαρχε,
Η παρούσα ανοικτή επιστολή αποτελεί μια απόπειρασυμβολής μας στη συλλογική προσπάθεια στήριξης τηςτοπικής αυτοδιοίκησης, με ιδέες και προτάσεις που μπορούν να εμπλουτίσουν τις πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν για την επόμενη ημέρα της Αμανής, μετά την πυρκαγιά της 12ης Αυγούστου. Σε καμία περίπτωση δεν επιδιώκουμε να υποκαταστήσουμε τους αρμόδιους φορείς, ούτε να υποδείξουμε αποφάσεις.
Η πρωτοφανής πυρκαγιά που κατέκαψε σπίτια και χιλιάδες στρέμματα δασών και καλλιεργειών, μετατρέποντας το πράσινο σε στάχτη και αφήνοντας πίσω μια κοινωνία σε απόγνωση, έδειξε ότι η Αμανή δε μπορεί να συνεχίσει χωρίς ένα σχέδιο συνολικής αναγέννησης. Το θέμα δεν αφορά μόνο την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, όσο αυτό είναι εφικτό, αλλά αγγίζει την ίδια την ύπαρξη των οικισμών, την παραγωγική τους βάση και συνολικά τη βιωσιμότητα μιας περιοχής που ήδη δοκιμάζεται από τη δημογραφική συρρίκνωση. Ταυτόχρονα, η λαίλαπα ανέδειξε την ανάγκη πρόληψης και καλύτερου συντονισμού, αλλά και την αξία τουπολυτιμότερου κεφαλαίου της Αμανής: τους ανθρώπους της. Μόνιμοι κάτοικοι, Χιώτες από κάθε γωνιά του νησιού,εθελοντές και παραθεριστές στάθηκαν δίπλα-δίπλα, στήριξαν την Πυροσβεστική, υπερασπίστηκαν ζωές και περιουσίες. Αυτή η δύναμη αλληλεγγύης αποτελεί το θεμέλιο για να οικοδομηθεί η επόμενη μέρα, αρκεί να μετουσιωθεί σε συλλογική προσπάθεια, με τη στήριξη της Πολιτείας, του ιδιωτικού τομέα και της Ε.Ε.
Απαιτείται λοιπόν ένα συνεκτικό και πολύεπίπεδο πρόγραμμα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης, ικανό να αποκαταστήσει τις υλικές ζημιές, να θωρακίσει την περιοχή απέναντι σε μελλοντικές απειλές και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες. Ένα πρόγραμμα που θα συνδυάζει την αλληλεγγύη με την ευθύνη, την εθνική μέριμνα με την ευρωπαϊκή στήριξη, και θα στοχεύει τόσο στην άμεση ανακούφιση των πληγέντων, όσο και στην ανάταξη της οικονομικής και κοινωνικής ζωής αλλά και στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Δεν μπορεί να περιοριστεί σε έργα υποδομής, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα που θα συγκρατήσουν τον πληθυσμό, θα ενθαρρύνουν την επιστροφή νέων ανθρώπων σε μια περιοχή που σήμερα απειλείται με ερημοποίηση και θα δημιουργήσουν συνθήκες βιωσιμότητας, μέσα από την τοπική παραγωγή, τον ποιοτικό και εναλλακτικό τουρισμό, τις κοινωνικές υπηρεσίες και την αξιοποίηση της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Η εμπειρία άλλων περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές δείχνει ότι η επιτυχία τέτοιων προγραμμάτων εξαρτάται καθοριστικά από την ταχύτητα, τον συντονισμό και τη συλλογικότητα. Όταν οι τοπικές κοινωνίες κινητοποιούνται, η τοπική αυτοδιοίκηση αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο και η Πολιτεία ανταποκρίνεται με αποφασιστικότητα, τότε μπορούν να δημιουργηθούν υποδειγματικά παραδείγματα αναγέννησης. Αυτήν ακριβώς την ευκαιρία έχουμε σήμερα μπροστά μας για την Αμανή.
Οι ακόλουθοι ενδεικτικοί στόχοι αποτυπώνουν τις θεμελιώδεις κατευθύνσεις ανασυγκρότησης και ανάπτυξης της Αμανής και συνθέτουν τον πυρήνα της στρατηγικής για την επόμενη ημέρα:
1) Προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος με εκτεταμένες αναδασώσεις, αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, μόνιμες υποδομές πυροπροστασίας, καθώς και προγράμματα ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων.
2) Δημογραφική αναζωογόνηση με κίνητρα για την παραμονή των μόνιμων κατοίκων και την εγκατάσταση νέων οικογενειών, περιλαμβανομένων φορολογικών ελαφρύνσεων, ενισχύσεων στέγασης και κοινωνικών παροχών.
3) Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής με μέτρα στήριξης ευάλωτων ομάδων του τοπικού πληθυσμού και ιδιαίτερη μέριμνα για τους ηλικιωμένους και για τους μαθητές.
4) Αναβάθμιση υποδομών και υπηρεσιών με προτεραιότητα στην οδική σύνδεση με το κέντρο της Χίου, την τηλεπικοινωνιακή κάλυψη, την πρόσβαση σε υγεία και εκπαίδευση και την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας.
5) Οικονομική ενδυνάμωση των κατοίκων με μέτρα στήριξης μικρών επιχειρήσεων, νέων παραγωγών, γυναικείας και νεανικής επιχειρηματικότητας, τυποποίησης και πιστοποίησης τοπικών προϊόντων και διευκόλυνσης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση.
6) Τουριστική ανάπτυξη ήπιου και βιώσιμουχαρακτήρα, με τη δημιουργία θεματικών διαδρομών, την ανάδειξη φυσικών μονοπατιών, μνημείων, μοναστηριών και οικισμών, καθώς και την προώθηση μορφών οικοτουρισμού, πολιτιστικού τουρισμού και αγροτουρισμού.
Η επίτευξη των στρατηγικών αυτών στόχων προϋποθέτει τη συγκρότηση ενός συνεκτικού πλαισίου δράσεων, οργανωμένων στους παρακάτω θεματικούς άξονες:
1) Περιβάλλον και ανθεκτικότητα: Αναδασώσεις, προστασία οικοσυστημάτων, ανασύσταση ζωϊκού και φυτικού κεφαλαίου, αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και μόνιμων υποδομών πυρόσβεσης, ενίσχυση μέσων πολιτικής προστασίας και υποστήριξη εθελοντικών ομάδων, σχέδια διαχείρισης κινδύνων κ.ά.
2) Υποδομές και προσβασιμότητα: Αναβάθμιση οδικού δικτύου και βελτίωση συνδέσεων με το κέντρο του νησιού, διασφάλιση τηλεπικοινωνιών και πρόσβασης σε ευρυζωνικά δίκτυα, βελτίωση κοινωνικών υποδομών: αναβάθμιση περιφερειακού ιατρείου σε κέντρο υγείας, στήριξη και ενίσχυση πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημιουργία βρεφονηπιακού σταθμού και κέντρου δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, αναβάθμιση κοινοτικών καταστημάτων κ.ά.
3) Οικονομία και επιχειρηματικότητα: Έκτακτη χρηματοδότηση τοπικών επιχειρήσεων και παροχή άτοκων δανείων για επανεκκίνηση δραστηριοτήτων στα πρότυπα των δράσεων που εφαρμόστηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας COVID 19, στήριξη κτηνοτρόφων και μικρών παραγωγών, τυποποίηση και πιστοποίηση τοπικών προϊόντων, παροχή κινήτρων για νέες επενδύσεις (φορολογικές ελαφρύνσεις, «πάγωμα»οφειλών κ.ά.).
4) Τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη: Δημιουργία προγράμματος «Αμανή Pass» ως κινήτρου τόνωσης της τουριστικής δραστηριότητας, με έναρξη ήδη από τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, στήριξη της τοπικής πολιτιστικής παραγωγής, διοργάνωση εκδηλώσεων, προώθηση οικοτουρισμού, αγροτουρισμού και ιαματικού – θερμαλιστικού τουρισμού, θεματικές διαδρομές (φυσιολατρικές, ιστορικές, πολιτιστικές), ανάδειξη θρησκευτικών και άλλων φυσικών και πολιτιστικών μνημείων.
5) Κοινωνική συνοχή και δημογραφικό: Ειδικά φορολογικά και στεγαστικά κίνητρα για μόνιμους κατοίκους και νέες οικογένειες (επιδότηση μετεγκατάστασης νέων, στεγαστική συνδρομή, στήριξη σπουδών), βελτίωση της πρόσβασης σε υποδομές υγείας και εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένης και της αντιμετώπισης του συγκοινωνιακού προβλήματος, πρόσθετα μόρια για τους μαθητές στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Παράλληλα με τους παραπάνω στρατηγικούς στόχους και άξονες υλοποίησης, προτείνουμε την άμεση προσαρμογή των παρεμβάσεων που ήδη υλοποιούνται ή σχεδιάζονται στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων από την Ε.Ε. προγραμμάτων, τόσο στο επίπεδο των δημοσίων υποδομών όσο και στο πεδίο των κρατικών ενισχύσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, διακρίνονται δύο κατηγορίες:
1) Έργα σε εξέλιξη: Οι διαχειριστικές αρχές συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων με εφαρμογή στην Αμανή, δύνανται να καταγράψουν άμεσα όλες τις πράξεις που έχουν ήδη ενταχθεί και βρίσκονται σε φάση υλοποίησης και, σε συνεργασία με τους δικαιούχους, να τις προσαρμόσουν όπου απαιτείται στα νέα δεδομένα. Σε περιπτώσεις όπου η φυσική καταστροφή επιβάλλει πρόσθετες εργασίες, αυτές θα πρέπει να δρομολογούνται κατά προτεραιότητα, σύμφωνα με το ισχύον σύστημα διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ.
2) Ένταξη νέων έργων: Στις υπό αξιολόγηση πράξεις αλλά κυρίως στον σχεδιασμό νέων προσκλήσεων, οι διαχειριστικές αρχές, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους φορείς του νησιού και της Περιφέρειας, οφείλουν να εξασφαλίσουν την κατά προτεραιότητα ένταξη και χρηματοδότηση έργων που είναι απολύτως αναγκαία για την αποκατάσταση και την ανάταξη των πληγεισών περιοχών.
Τέλος, σε περίπτωση αναθεώρησης των προγραμμάτων, θα πρέπει να προβλεφθεί η ενσωμάτωση των αναγκαίων προσαρμογών τόσο στο οικείο ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου όσο και στα λοιπά προγράμματα που δύνανται να καλύψουν την περιοχή, ώστε να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών της καταστροφής και στη στήριξη της ανασυγκρότησής της.
Η υλοποίηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος προϋποθέτει επίσης την κατάρτιση ενός συνεκτικούΣχεδίου Δράσης, οργανωμένου σε τρεις χρονικούς ορίζοντες, που αντιστοιχούν στις άμεσες ανάγκες, στη μεσοπρόθεσμη ανάταξη και στη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα.
1) Άμεσες παρεμβάσεις (0–12 μήνες), αναγκαίες για την ταχεία ανακούφιση των πληγέντων και τηναποτροπή περαιτέρω επιδείνωσης της οικονομικής τους κατάστασης. Περιλαμβάνονται: πλήρης αποζημίωση κατοίκων και επαγγελματιών, αναστολή καταβολής ΕΝΦΙΑ και φορολογικές απαλλαγές για το αναγκαίο για την ανάκαμψη χρονικό διάστημα, δραστική μείωση ασφαλιστικών εισφορώνεργοδοτών και εργαζομένων, έκτακτη χρηματοδότηση σε τοπικές επιχειρήσεις ώστε να παραμείνουν ανοιχτές, στήριξη κτηνοτρόφων με παροχή ζωοτροφών και μέτρα αναπλήρωσης ζωικού κεφαλαίου, περιβαλλοντική αποκατάσταση πρώτης γραμμής (καθαρισμοί, κορμοδέματα, αντιδιαβρωτικά έργα), καθώς και ειδική μέριμνα για μαθητές μέσω πρόσθετων μορίων στις πανελλαδικές.
2) Μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις (1–3 έτη), αναγκαίες για τη σταθεροποίηση και την ανάκτηση της αναπτυξιακής βάσης. Περιλαμβάνονται: εκτεταμένες αναδασώσεις και περιβαλλοντικά έργα μεγάλης κλίμακας, κατασκευή μόνιμων υποδομών πυρόσβεσης και δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, αναβάθμιση οδικού δικτύου και βελτίωση πρόσβασης σε υγεία και εκπαίδευση, δημογραφικά κίνητρα, όπως ενδεικτικά: μηδενικός ΕΝΦΙΑ και φόρος εισοδήματος για δύο έτη και πάγωμα οφειλών για πέντε έτη (Άξονας 5), καθώς και μέτρα ενίσχυσης της επισκεψιμότητας και στήριξης της αγροτικής παραγωγής με υποδομές, τεχνική βοήθεια και κίνητρα για αναδιάρθρωση.
3) Μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις (3–7 έτη), αναγκαίες για τη δημιουργία μιας ανθεκτικής και βιώσιμης προοπτικής για την περιοχή. Περιλαμβάνονται: ολοκληρωμένη στρατηγική πρόληψης φυσικών κινδύνων, περιβαλλοντική εκπαίδευση και ενεργοποίηση εθελοντικών δικτύων (Άξονας 1), ανάδειξη πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς (μονοπάτια, μνημεία, μοναστήρια, παραδοσιακοί οικισμοί) και προώθηση ήπιου τουρισμού (Άξονας 4), διαμόρφωση μόνιμου πλαισίου δημογραφικής και κοινωνικής πολιτικής (Άξονας 5), καθώς και διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας μέσα από τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης, τωνεναλλακτικών μορφών τουρισμού και της τυποποίησης τοπικών προϊόντων (Άξονας 3).
Για να εφαρμοστεί ταχύτερα και αποτελεσματικότερα το Πρόγραμμα απαιτείται ένας ισχυρός και αξιόπιστος μηχανισμός υλοποίησης. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε τον ορισμό της «Εγνατία Οδός Α.Ε.» ως φορέα εκτέλεσης των έργων υποδομής, λόγω της τεχνικής επάρκειας, της εμπειρίας της σε σύνθετα έργα και της δυνατότητάς της να κινητοποιεί ταχέως τους αναγκαίους μηχανισμούς επίβλεψης και διαχείρισης. Σημειώνουμε ότι η «Εγνατία Οδός Α.Ε.», στο πλαίσιο εγκεκριμένου Σχεδίου Δράσης του Υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών, έχει ολοκληρώσει μελέτες βελτίωσης της οδικής ασφάλειας κατά μήκος του εθνικού και του επαρχιακού οδικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της Αμανής.
Παράλληλα, για τη διαχείριση των κρατικών ενισχύσεων προτείνουμε τον ΕΦΕΠΑΕ (Ενδιάμεσο Φορέα Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας), ο οποίος διαθέτει θεσμική κατοχύρωση, εξειδικευμένη τεχνογνωσία και λειτουργική εμπειρία στην αξιολόγηση, ένταξη και εκταμίευση ενισχύσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται τόσο η ποιότητα και η ταχύτητα εκτέλεσης των έργων υποδομής, όσο και η αξιόπιστη και έγκαιρη στήριξη της τοπικής οικονομίας.
Η επιτυχία του Προγράμματος δεν εξαρτάται μόνο από τα παραπάνω, αλλά και από τον τρόπο που θα διοικείται, θα αξιολογείται και θα παρακολουθείται. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε τη συγκρότηση Συντονιστικής Επιτροπής, με τη συμμετοχή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, του Δήμου Χίου και εκπροσώπων τοπικών συλλόγων και φορέων, ώστε να υπάρχει συνεχής διαβούλευση και συναίνεση. Για την επιστημονική τεκμηρίωση καθώς και για την αξιολόγηση του Προγράμματος, κρίνουμε σκόπιμη τη συνεργασία με επιστημονικά ιδρύματα όπως το ΚΕΠΕ και το ΙΟΒΕ, τα οποία μπορούν να ορίζουν ειδικούς δημογραφικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες, καθώς και να καταρτίζουν εξαμηνιαίες και ετήσιες εκθέσεις προόδου. Τέλος, για την αναγκαία τεχνική υποστήριξη και την αξιοποίηση διεθνών βέλτιστων πρακτικών, μπορούννα κινητοποιηθούν οι κατάλληλοι εθνικοί και ευρωπαϊκοί φορείς. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός διαφάνειας, εμπιστοσύνης και λογοδοσίας, που θα διασφαλίσει την επιτυχή υλοποίηση του Προγράμματος στο πεδίο.
Κρίσιμες θεσμικές και στρατηγικές παρεμβάσεις
Για να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο και προοπτική το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα για την Αμανή, προτείνουμε τέσσερις παρεμβάσεις σε θεσμικό και στρατηγικό επίπεδο που θεωρούμε κρίσιμες για την επιτυχία του εγχειρήματος. Πρόκειται για παρεμβάσεις που θα διαμορφώσουν το αναγκαίο πλαίσιο, ώστε οι δράσεις και οι επενδύσεις να έχουν συνέχεια, συνοχή και νομιμοποίηση.
Ανασύσταση τ. Δήμου Αμανής
Η ανασύσταση του Δήμου Αμανής αποτελεί αναγκαία θεσμική παρέμβαση για την προστασία και την αναζωογόνηση μιας περιοχής με έντονα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά και απομόνωση, η οποία συγκεντρώνει όλα τα κριτήρια που ο νομοθέτης προβλέπει για τη σύσταση μικρών ορεινών και νησιωτικών δήμων. Τόσο ο Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης») όσο και ο Ν. 4555/2018 («Κλεισθένης Ι») ορίζουν ότι η χωροταξική οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη γεωγραφική ενότητα, την απόσταση και την προσβασιμότητα, την πληθυσμιακή διάρθρωση και τις αναπτυξιακές ανάγκες. Η Αμανή πληροί όλα τα παραπάνω. Ειδικότερα, η πρόταση ανασύστασης του Δήμου Αμανής τεκμηριώνεται με βάση τις ακόλουθες κρίσιμες παραμέτρους:
1) Δημογραφική και κοινωνική αναγκαιότητα: Η Αμανή είναι η ταχύτερα συρρικνούμενη περιοχή της Χίου, με τη γήρανση του πληθυσμού και την έλλειψη βασικών υπηρεσιών να δημιουργούν υπαρξιακή απειλή.
2) Αναπτυξιακό έλλειμμα: Οι τοπικές ιδιαιτερότητες, όπως ο ορεινός χαρακτήρας της περιοχής, δεν αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο ενός ενιαίου Δήμου με κεντρικές προτεραιότητες. Είναι βέβαιο ότι η ενσωμάτωση της Αμανής στον ενιαίο Δήμο Χίου όχι μόνο δεν εξασφάλισε την ισότιμη συμμετοχή και αντιπροσώπευση, αλλά αντιθέτως ενίσχυσε την αίσθηση εγκατάλειψης.
3) Θεσμική υπο-εκπροσώπηση: Η τοπική κοινωνία στερείται ουσιαστικών εργαλείων σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων, ενώ τα κοινοτικά συμβούλια, παρότι θεσμοθετημένα, δεν επαρκούν για να καλύψουν το κενό αρμοδιοτήτων.
4) Προσβασιμότητα και απομόνωση: Οι αποστάσεις από το διοικητικό κέντρο και το ανεπαρκές οδικό δίκτυο δυσχεραίνουν την προσβασιμότητα και την καθημερινή εξυπηρέτηση των κατοίκων από τις υπηρεσίες του ενιαίου Δήμου Χίου.
Συνεπώς, η ανασύσταση του Δήμου Αμανής δεν αποτελεί τοπικιστική διεκδίκηση, αλλά περιφερειακή και εθνική ανάγκη, δεδομένου ότι αφορά στη διατήρηση της ζωής και της κοινωνικής συνοχής σε μια ευαίσθητη παραμεθόριο περιοχή.
Εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Ε.Π.Σ.) Αμανής
Η οικολογική καταστροφή που προκάλεσε η πυρκαγιά, αναδεικνύει ως επείγουσα τη θεσμοθέτηση σαφών χρήσεων γης και κανόνων χωρικής οργάνωσης, ώστε να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα και η ανθεκτικότητα του χώρου, να καταστεί δυνατή η χρηματοδότηση έργων και δράσεων, να αποφεύγονται συγκρούσεις χρήσεων, να διασφαλίζεται η περιβαλλοντική προστασία καθώς και η προστασία των πολιτιστικών και παραγωγικών πόρων, οι οποίοι κινδυνεύουν να απαξιωθούν χωρίς σαφείς κανόνες χωρικής οργάνωσης.
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και τις ειδικές αυτές ανάγκες, προτείνουμε ως κατάλληλο εργαλείο την κατάρτιση ενός Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου(Ε.Π.Σ.), όπως ρητά προβλέπει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (άρθρο 8 Ν. 4447/2016 και άρθρο 11 Ν. 4759/2020), για κρίσιμες χωρικές ενότητες όπου απαιτείται ταχεία και ολοκληρωμένη ρύθμιση χρήσεων γης. Το Ε.Π.Σ. μπορεί να αποτελέσει το θεσμικό «κλειδί» για την αποτελεσματική εφαρμογή του Αναπτυξιακού Προγράμματος για την Αμανή, εξασφαλίζοντας ότι οι αναγκαίες ρυθμίσεις χρήσεων γης θα είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, νομικά θωρακισμένες και επιλέξιμες για χρηματοδότηση.
Παράλληλα, απαιτείται η αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Βορείου Αιγαίου (ΠΧΠ), με ρητή πρόβλεψη συμβατότητας και, όπου απαιτείται, ανάδρασης. Σημειώνουμε ότι ένα Ε.Π.Σ., μπορεί, μέσω διαδικασίας ανάδρασης, να εισηγηθεί την εξειδίκευση ή/και την τροποποίηση των κατευθύνσεων του υπερκείμενου ΠΧΠ, προκειμένου να λάβει υπόψη το εν λόγω Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (προτεραιότητες, έργα υποδομής, παρεμβάσεις πρόληψης / ανθεκτικότητας). Παράλληλα, το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα θα παραπέμπει ρητά στο Ε.Π.Σ. για την αποτύπωση / θεσμοθέτηση χρήσεων γης, χωρίς το ίδιο να τις «κλειδώνει».
Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι οι αναπτυξιακές επιλογές θα αποκτήσουν χωρικό αποτύπωμα, τα έργα θα είναι επιλέξιμα σε ευρωπαϊκή και εθνική χρηματοδότηση, θα τηρούνται κανονιστικές απαιτήσεις Ε.Ε. και τα ειδικά καθεστώτα προστασίας (Natura, δασική νομοθεσία, αιγιαλός / παράκτια ζώνη, αρχαιολογία κ.λπ.).
Ειδικότερα, το Ε.Π.Σ. δύναται να καλύψει το σύνολο της Δημοτικής Ενότητας της Αμανής και να τεκμηριώσει και θεσμοθετήσει:
1) Χρήσεις γης, ζώνες προστασίας (περιβάλλον, πολιτιστική κληρονομιά, τοπία).
2) Ζώνες παραγωγικών δραστηριοτήτων(αγροτική και κτηνοτροφική γη, μικρής κλίμακας μεταποίηση, λιμενικές υποδομές, υποδομές αλιείας).
3) Κατευθύνσεις πολεοδομικής οργάνωσης οικισμών (οριοθετήσεις, επεκτάσεις όπου είναι επιτρεπτό, όροι και περιορισμοί δόμησης, δημόσιοι χώροι) και ρυμοτόμηση, με την συμπερίληψη στο Ε.Π.Σ. και Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής.
4) Σενάρια χωροθέτησης βασικών λειτουργιών: κοινωνικές και υγειονομικές δομές, πολιτική προστασία, εκπαίδευση, αθλητισμός και πολιτισμός.
5) Υποδομές (οδικό δίκτυο και χαρακτηρισμός δημοτικών οδών βάσει της παρ. 1.γ του άρθρου 8 του ν. 4447/2026 όπως ισχύει, ύδρευση – αποχέτευση και βιολογικός καθαρισμός, ενέργεια / δίκτυα, ψηφιακές υποδομές).
6) Πλαίσιο ήπιου τουρισμού με ελεγχόμενη φέρουσα ικανότητα (μονοπάτια, πολιτιστικές διαδρομές, ιαματικός, θρησκευτικός και φυσιολατρικός τουρισμός).
7) Κριτήρια εγκατάστασης ΑΠΕ / ενεργειακών κοινοτήτων μικρής κλίμακας, με προστασία του τοπίου και της βιοποικιλότητας.
8) Διαχείριση κινδύνων (πυρκαγιές, πλημμύρες, διάβρωση), ζώνες επικινδυνότητας και προτεραιότητες πρόληψης.
9). Παράκτια ζώνη–αιγιαλός: κατευθύνσεις ήπιας αξιοποίησης, περιορισμοί και προστασία.
Το Ε.Π.Σ. μπορεί να εκπονηθεί κατά τα οριζόμενα στην ανωτέρω νομοθεσία (Προδιαγραφές ΕΠΣ, ΥΠΕΝ/ΔΠΟΛΣ/6015/136, ΦΕΚ 510/Β/09-02-2022), και να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
1) Διάγνωση και αποτύπωση: πλήρης καταγραφή θεσμικών δεσμεύσεων (χωροταξικές κατευθύνσεις από το ισχύον ΠΧΠ Βορείου Αιγαίου, περιοχές Natura και προβλέψεις της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης Βορείου Αιγαίου, δασικοί χάρτες, αιγιαλός, αρχαιολογία, ΖΟΕ/ΣΧΟΟΑΠ), υφιστάμενων χρήσεων, υποδομών, δημογραφίας και οικονομίας, φυσικών κινδύνων. Σημειώνεται ότι οι προβλέψεις της ως άνω μελέτης μπορεί να είναι απαγορευτικές στη σημερινή της μορφή, και ενδέχεται να απαιτηθεί η τροποποίησή της.
2) Εναλλακτικά σενάρια χωρικής οργάνωσης: αξιολόγηση επιπτώσεων, επιλογή βέλτιστου σεναρίου με κριτήρια περιβάλλοντος, κοινωνίας, οικονομίας και ανθεκτικότητας.
3) Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (ΣΜΠΕ), Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας, και Μελέτη Προσωρινής Οριοθέτησης Οριογραμμών Υδατορεμάτων.Σημειώνεται ότι η Μελέτη Προσωρινής Οριοθέτησης Οριογραμμών Υδατορεμάτων απαιτείται μόνο σε περιοχές που τυχόν θα χαρακτηριστούν ως «περιοχές προς πολεοδόμηση».
4) Ρυθμίσεις: χάρτες χρήσεων γης, όροι και περιορισμοί δόμησης, ζώνες προστασίας, ειδικές ρυθμίσεις (π.χ. για οικισμούς με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον), υποδομές, χαρακτηρισμός οδών, ρυμοτομικά σχέδια (εάν και εφόσον απαιτηθούν).
5) Σχέδια Κανονιστικών Πράξεων για την έγκριση / θεσμοθέτηση του Ε.Π.Σ.
6) Σχέδιο παρακολούθησης με δείκτες εφαρμογής καθώς και με περιγραφή της διαδικασίας επικαιροποίησης του Ε.Π.Σ.
Σημειώνεται επίσης, ότι λόγω της ταχύτητας της σχετικής διαδικασίας, ενδέχεται πριν από την πλήρη έγκριση του Ε.Π.Σ., να απαιτηθεί και Προέγκριση (βλ. ν. 4447/2016, άρθρο 8, παρ. 1.ε).
Η εκπόνηση του Ε.Π.Σ. θα πρέπει να γίνει με θεσμικό, ανοιχτό και εποικοδομητικό διάλογο, σε εταιρική σχέση με την Περιφέρεια, τον Δήμο, τους τοπικούς φορείς, την κοινωνία πολιτών, τους περιβαλλοντικούς εταίρους και φορείς. Αναθέτουσα αρχή μπορεί να είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ή/και ο Δήμος Χίου / Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου μέσω προγραμματικής σύμβασης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη νομοθεσία. Την επιστημονική επίβλεψη, θα αναλάβει η Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με τις αρμόδιες περιφερειακές υπηρεσίες, ιδίως για θέματα συντονισμού με το ΠΧΠ (παράλληλη ωρίμανση με την αναθεώρηση του ΠΧΠ Β. Αιγαίου, ώστε να διασφαλιστεί συμβατότητα και όπου απαιτείται, η ενεργοποίηση ανάδρασης). Για την ακρίβεια, την επίβλεψη θα αναλάβει Επιτροπή Επίβλεψης με τη σύνθεση που προβλέπεται από το νόμο (συμμετέχει και εκπρόσωπος του Δήμου). Στην εν λόγω Επιτροπή μπορεί να συμμετέχει και εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ, το οποίο, ωστόσο, δεν μπορεί να αναλάβει την επίβλεψη, γιατί ο ρόλος του είναι η έγκριση του Ε.Π.Σ. και των συνοδευτικών μελετών.
Έχοντας αυτά υπόψη, θεωρούμε ότι η κατάρτιση του Ε.Π.Σ. Αμανής θα εξασφαλίσει την αναγκαία θεσμική βεβαιότητα για επενδύσεις, έργα και χρηματοδοτήσεις, την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτιστικού αποθέματος, με σαφείς ζώνες / όρους, την κοινωνική συνοχή μέσω χωρικά δίκαιης οργάνωσης υποδομών και υπηρεσιών, την ανθεκτικότητα σε φυσικούς κινδύνους και τη συμβατότητα με το ΠΧΠ και τις κανονιστικές απαιτήσεις της Ε.Ε.
Εξορύξεις αντιμονίου
Η προοπτική εξόρυξης αντιμονίου στην Αμανή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία. Μεταξύ άλλων, επισημάνθηκαν οι περιβαλλοντικές συνέπειες σε μια ήδη ευαίσθητη περιοχή, οι κίνδυνοι για το υδατικό ισοζύγιο και τη γεωργική παραγωγή, η αλλοίωση του φυσικού και πολιτιστικού τοπίου. Η αντίθεση αυτή ανέδειξε το ενδεχόμενο δημιουργίας ρήγματοςεμπιστοσύνης ανάμεσα στο κράτος και την τοπική κοινωνία.
Δεδομένου ότι, μετά από την καταστροφική πυρκαγιά, οι καμένες δασικές εκτάσεις κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες, κλείνει ένα θέμα που δηλητηριάζει το κλίμα αφού, όσο διαρκεί αυτό το καθεστώς, απαγορεύεται κάθε επέμβαση εκτός από ελάχιστες ρητές εξαιρέσεις για έργα άμυνας και ορισμένες υποδομές προστασίας και ασφάλειας. Εξορυκτικές εργασίες δεν συγκαταλέγονται στις εξαιρέσεις και άρα δεν επιτρέπονται σε αναδασωτέες εκτάσεις. Αυτό προκύπτει ευθέως από το άρθρο 117 παρ. 3 του Συντάγματος (υποχρεωτική αναδάσωση – αποκλείεται άλλος προορισμός), το άρθρο 38 Ν. 998/1979 (κήρυξη αναδασωτέων μετά από πυρκαγιά) και ιδίως το άρθρο 46 Ν. 998/1979 όπως ισχύει, το οποίο καθιερώνει τον «εξαιρετικό χαρακτήρα» ελάχιστων επιτρεπτών επεμβάσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις στις οποίες δενπεριλαμβάνονται μεταλλευτικές και εξορυκτικές εργασίες.
Η νομολογία του ΣτΕ είναι επίσης ιδιαίτερα αυστηρή: η απαγόρευση σε αναδασωτέες εκτάσεις είναι ο κανόνας. Τυχόν εξαιρέσεις ερμηνεύονται στενά, με παλαιότερη νομολογία να έχει αναγνωρίσει εξαιρέσεις κυρίως για έργα με πρόδηλο δημόσιο συμφέρον (π.χ. υποδομές), όχι όμως για εξορύξεις. Με βάση άλλη σχετική νομολογία, έως ότου εκδοθεί αιτιολογημένη διοικητική πράξη της αναθέτουσας αρχής, σύμφωνα με το πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων (Ν. 4412/2016, άρθρα για ματαίωση/ακύρωση διαδικασίας) και τον Μεταλλευτικό Κώδικα, ο σχετικός διαγωνισμός μπορεί τυπικά να εξακολουθεί να ισχύει, αλλά παραμένει ουσιαστικά ανεφάρμοστος, αφού δεν μπορεί να οδηγήσει σε δραστηριότητες που αντιβαίνουν στο ισχύον καθεστώς περί αναδασωτέων εκτάσεων.
Έχοντας αυτά υπόψη, το πλέον σοφό θα ήταν να επιστρέψουμε στην αρχική ιδέα του αείμνηστου Γιώργου Καλουτά για τη δημιουργία ενός μεταλλευτικού πάρκου στην περιοχή, με στόχο την ανάδειξη της βιομηχανικής κληρονομιάς της Αμανής, την επιστημονική και εκπαιδευτική αξιοποίησή του, τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος της περιοχής και τη σύνδεσή του με τη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης, σύμφωνα με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα που προαναφέραμε. Με αυτόν τον τρόπο, ο φυσικός και γεωλογικός πλούτος της περιοχής θα μετατραπεί σε πηγή γνώσης, πολιτισμού και τοπικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ανατεθούν μελέτες για την ανάδειξη των εγκαταλελειμμένων υποδομών και εγκαταστάσεων. Ευχής έργο θα ήταν η ανάληψη της σχετικής ευθύνης από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το οποίο έχει κατασκευάσει, διαχειρίζεται και λειτουργεί το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο.
Τον φυσικό πυρήνα του εγχειρήματος αποτελούν τα κτίρια διοίκησης και υποστήριξης, που βρίσκονται πλησίον του επαρχιακού δρόμου προς τα Αγιάσματα. Εφόσον τα κτίρια αυτά αναπαλαιωθούν και συντηρηθούν, μπορούν να φιλοξενήσουν τις κεντρικές λειτουργίες του πάρκου. Ξεχωριστή σημασία έχει το κτίριο του παλαιού χημείου, το οποίο σώζεται σε καλύτερη κατάσταση και προσφέρεται για να αναδειχθεί σε Μουσείο Μεταλλευτικής Δραστηριότητας. Εκεί μπορούν να στεγαστούν εκθέσεις και διαδραστικοί χώροι ενημέρωσης για τον ορυκτό πλούτο, την ιστορική τεχνολογία εξόρυξης, αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Παράλληλα, τα ίδια τα μεταλλευτικά έργα αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο προς ανάδειξη. Κατά μήκος του δρόμου προς τα Αγιάσματα και έως το εγκαταλελειμμένο χωριό των μεταλλωρύχων Λαρδάτο, σώζεται εκτεταμένο δίκτυο υπογείων στοών με χαρακτηριστικές κτιστές εισόδους, εσωτερικά φρέατα μεταφοράς και προσπέλασης, καθώς και μέτωπα εξόρυξης που παραμένουν σε αρκετά καλή κατάσταση. Αν και πολλά σημεία έχουν φραγεί από υλικά, οι στοές διατηρούνται σε σημαντικό βαθμό, γεγονός που καθιστά εφικτή την ανάδειξή τους. Προϋπόθεση είναι η πλήρης χαρτογράφησή τους, ο τεχνικός έλεγχος ευστάθειας από ειδικευμένο προσωπικό και η επιλογή συγκεκριμένων σημείων που μπορούν με ασφάλεια να προσφερθούν σε επισκεψιμότητα, ως ζωντανά παραδείγματα της μεταλλευτικής τεχνολογίας της εποχής. Σημαντικά ίχνη σώζονται επίσης από τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού και κατεργασίας του μεταλλεύματος, οι οποίες αξιοποιούσαν τα νερά του παρακείμενου χειμάρρου. Παρότι μεγάλο μέρος τους έχει καταστραφεί ή καταληφθεί από άλλες δραστηριότητες, εξακολουθούν να διακρίνονται στοιχεία που μπορούν να αναδειχθούν. Τέλος, ιδιαίτερη αξία έχει η μικρή μονάδα καμίνευσης, μια μικρογραφία των αντίστοιχων εγκαταστάσεων του Λαυρίου, από την οποία ελάχιστα σώζονται, καθώς και δύο μερικώς διατηρημένες καμινάδες. Αν και η κύρια εγκατάσταση καταστράφηκε με τη διάνοιξη του νέου δρόμου προς τα Αγιάσματα, όσα διασώζονται προσφέρονται για ένταξη σε ένα οργανωμένο δίκτυο ερμηνευτικών σημείων.
Το μεταλλευτικό πάρκο, όπως περιγράφουμε ανωτέρω,μπορεί να αποτελέσει όχι μόνο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς, αλλά και εργαλείο εκπαίδευσης, ανάδειξης της τοπικής ταυτότητας και τουριστικής ανάπτυξης, συνδέοντας την ιστορία της Αμανής με τη βιώσιμη ανάπτυξή της.
Αντιμετώπιση επικινδύνων κτισμάτων μετά την πυρκαγιά
Η πυρκαγιά της 12ης Αυγούστου άφησε πίσω της δεκάδες καμένα ακατοίκητα ακίνητα σε οικισμούς της Αμανής, πολλά από τα οποία έχουν απωλέσει τη στατική τους επάρκεια και συνιστούν άμεσο κίνδυνο για τους κατοίκους και τα γειτονικά κτίρια. Η εικόνα αυτή δεν αφορά μόνο την αισθητική, αλλά κυρίως τη δημόσια ασφάλεια: τοίχοι που καταρρέουν, ξύλινες υποστηλώσεις που έχουν καεί, ερείπια που απειλούν να παρασύρουν διπλανές κατοικίες.
Η νομοθεσία παρέχει σαφή εργαλεία για την αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων. Το Π.Δ. 13/1929 («περί επικινδύνων οικοδομών») και οι νεότερες ρυθμίσεις του Ν. 4787/2021, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 5116/2024, έχουν εισαγάγει αυστηρές προθεσμίες (π.χ. 15 εργάσιμες ημέρες από την κλήση μέχρι την έκδοση πορίσματος) καθώς και την υποχρέωση κοινοποίησης στην Περιφέρεια. Οι προβλεπόμενες Ειδικές Επιτροπές Επικινδύνως Ετοιμόρροπων (Ε.ΕΠ.ΕΤ.) είναι αρμόδιες να διαπιστώνουν με αυτοψία την επικινδυνότητα, να εκδίδουν απόφαση κατεδάφισης ή προσωρινών μέτρων και να παραπέμπουν την υπόθεση στην Υπηρεσία Δόμησης και στον Δήμο για εκτέλεση. Εφόσον οι ιδιοκτήτες είναι άγνωστοι, απόντες ή αδυνατούν να ανταποκριθούν, ο Δήμος Χίου οφείλει να προχωρήσει σε διοικητική εκτέλεση κατεδάφισης για λόγους δημόσιας ασφάλειας, με τη σχετική δαπάνη να βεβαιώνεται υπέρ του Δημοσίου και να ακολουθεί το ακίνητο.
Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται συστηματική και συντονισμένη δράση, ως ακολούθως:
1) Άμεση καταγραφή όλων των επικινδύνων κτισμάτων από τον Δήμο, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, με στοιχεία όπως: χάρτης, αποτύπωση στατικής επάρκειας, τυχόν ύπαρξη χαρακτηρισμού ως διατηρητέων, κτηματολογικός εντοπισμός, πολεοδομικό καθεστώς οικοπέδου (εντός ή εκτός σχεδίου κλπ.), νομιμότητα κτίσματος (αυθαίρετο;), οικοδομησιμότητα σήμερα, πρώτη εκτίμηση κόστους κ.λπ.
2) Σύγκληση των Ε.ΕΠ.ΕΤ. και έκδοση αποφάσεων εντός των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία αυστηρών προθεσμιών (15 εργάσιμες ημέρες).
3) Ειδικό πρόγραμμα κατεδαφίσεων, με έκτακτη χρηματοδότηση από την Πολιτεία και την Περιφέρεια, ώστε να μην επιβαρυνθεί δυσανάλογα ο προϋπολογισμός του Δήμου. Με επιφύλαξη αναφέρουμε ότι θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί ο μαζικός χαρακτηρισμός των καμένων ως νομίμως υφισταμένων, χωρίς αναλυτική αξιολόγηση νομιμότητας για κάθε κτίσμα χωριστά – μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, και πολύ δύσκολη για παλαιά κτίσματα.
4) Πρόβλεψη στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Ε.Π.Σ.) Αμανής για την αξιοποίηση των ελευθερωμένων χώρων, είτε ως δημόσιοι χώροι πρασίνου και στάθμευσης, είτε με δυνατότητα αποκατάστασης παραδοσιακών όψεων σε συμβατότητα με τον χαρακτήρα των οικισμών. Στην περίπτωση κτισμάτων δημόσιας ιδιοκτησίας, ή κτισμένων σε δημόσια γη (καταπατημένη), ή αγνώστου ιδιοκτήτη (τα κτίσματα αυτά μετά το πέρας της κτηματογράφησηςπεριέρχονται στην ιδιοκτησία του δημοσίου), μπορεί να γίνει αξιοποίηση ως κοινόχρηστων χώρων (πράσινο, στάθμευση) ή ως χώρων κοινωφελούς εγκατάστασης (πχ. πολιτιστικής). Σε περίπτωση όμως που πρόκειται για ιδιωτικά οικόπεδα και, συνεπώς, και κτίσματα, θαπρέπει να εξεταστεί από το Ε.Π.Σ. αν μπορεί ή είναι σκόπιμο να δοθεί δυνατότητα επανακατασκευής και συγκεκριμένης χρήσης (κατοικία, ή άλλη) στη συγκεκριμένη θέση.
Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με τις διαδικασίες, οι αποφάσεις των Ε.ΕΠ.ΕΤ. διαβιβάζονται στην Υπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ., πρώην Πολεοδομία) και στον Δήμο. Ο Δήμος (μέσω Υ.ΔΟΜ. ή κατ’ εντολή Δημάρχου) είναι υποχρεωμένος να προβεί σε διοικητική εκτέλεση αν ο ιδιοκτήτης δεν συμμορφωθεί. Οι δαπάνες κατεδάφισης βεβαιώνονται εις βάρος του ακινήτου και ακολουθούνται οι διαδικασίες του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΔΟΥ). Δεν απαιτείται ενεργή συμμετοχή ή συναίνεση κληρονόμων. Ειδικές περιπτώσεις ιδιοκτησίας (άγνωστος ιδιοκτήτης, πολλοί κληρονόμοι) δεν εμποδίζουν τη διαδικασία, διότι η κοινοποίηση γίνεται με θυροκόλληση και η εκτέλεση συνεχίζεται. Στην περίπτωση που ένας ιδιοκτήτης αδυνατεί να ανταπεξέλθει οικονομικά στη σχετική δαπάνη, ο Δήμος εκτελεί τις εργασίες και βεβαιώνει τη δαπάνη. Τέλος, αν το ακίνητο είναι διατηρητέο ή μνημείο, τότε προηγείται γνωμοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ή του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Αν όχι, η Ε.ΕΠ.ΕΤ. μπορεί να διατάξει κατεδάφιση χωρίς άλλη προϋπόθεση. Όπως προαναφέρθηκε, η κατεδάφιση δεν αλλάζει το ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Η κατεδάφιση των επικινδύνων ερειπίων δεν αποτελεί μια τεχνική λεπτομέρεια αλλά προϋπόθεση για την ασφάλεια, την υγιεινή και την αναζωογόνηση των οικισμών. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η εικόνα εγκατάλειψης θα υπονομεύσει την προσπάθεια ανάπτυξης της περιοχής, ενώ θα θέτει σε διαρκή κίνδυνο τους κατοίκους της. Έχοντας αυτά υπόψη, προτείνουμε επίσης την κατάρτιση ενός πιλοτικούπρογράμματος αποκατάστασης του οικιστικού αποθέματος που θα περιλαμβάνει τόσο τις κατεδαφίσεις όσο και την ενίσχυση παραδοσιακών κτισμάτων που μπορούν να διασωθούν.
Σε συνέχεια όλων των ανωτέρω, μετά την ολοκλήρωση της άμεσης καταγραφής και αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης, κρίνουμε αναγκαία τη σύγκληση του Δημοτικού Συμβουλίου στη Βολισσό, με αποκλειστικό αντικείμενο την εξειδίκευση των μέτρων για την ανασυγκρότηση της Αμανής. Η συνεδρίαση αυτή, στον ίδιο τον τόπο της καταστροφής, θα έχει όχι μόνο ουσιαστική αλλά και υψηλή συμβολική σημασία: θα φέρει τους αιρετούς σε άμεση επαφή με την τοπική κοινωνία και θα σηματοδοτήσει την αφετηρία ενός κοινού σχεδίου δράσης για την αναγέννηση της περιοχής.
Τέλος, διευκρινίζουμε ότι απευθύνουμε την παρούσα ανοικτή επιστολή στον Αντιπεριφερειάρχη και στον Δήμαρχο Χίου, ως ενεργοί πολίτες που θεωρούν ότι οι αυτοδιοικητικές αρχές είναι οι θεσμικοί πρωταγωνιστές του οποιουδήποτε σχεδίου ανασυγκρότησης και ανάπτυξης της Αμανής. Είναι εκείνες που βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή με τους κατοίκους και τις ανάγκες τους, που καλούνται να συντονίσουν τις πρώτες κρίσιμες παρεμβάσεις και να διεκδικήσουν τους αναγκαίους πόρους και πολιτικές. Δεν την απευθύνουμε στους εν ενεργεία βουλευτές της Χίου, όχι από έλλειψη σεβασμού στο θεσμικό τους ρόλο, αλλά για να αποφευχθούν τυχόν παρερμηνείες: και οι δύο υπογράφοντες έχουμε διατελέσει βουλευτές και γνωρίζουμε ότι η κύριααποστολή τους είναι να μεταφέρουν τη φωνή της τοπικής κοινωνίας στα εθνικά κέντρα αποφάσεων. Επαναλαμβάνουμε επίσης ότι η σημερινή παρέμβασή μας δεν αποσκοπεί στο να υποδείξει στις αρμόδιες αρχές τι οφείλουν να πράξουν, αλλά στο να ενισχύσει και να στηρίξει με προτάσεις και επιχειρήματα την κοινή προσπάθεια για την επόμενη ημέρα της πολύπαθης πλην όμως πάντα αγαπημένης Αμανής.
Χίος, 18 Αυγούστου 2025
Με τιμή,
Οι υπογράφοντες
Κωστής Μουσουρούλης
Γιάννης Κοσμίδης
