ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΥΣΩΝΑ

Ι. Πλαίσιο τεχνικών και οργανωτικών μέτρων για την αντιμετώπιση της θερμικής
καταπόνησης των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα:

Λήψη τεχνικών και οργανωτικών μέτρων προστασίας από τους εργοδότες
Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων με σχέση
εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας κατά τη διάρκεια καύσωνα, οι
εργοδότες λαμβάνουν μέτρα προστασίας, σύμφωνα με τον ενδεικτικό και μη εξαντλητικό
κατάλογο τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, που περιέχεται σε ΥΑ και αφορούν σε
α) τεχνικά μέτρα για την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης, όπως παρεμβάσεις i)
στα δομικά στοιχεία των κτηρίων, ii) σε τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας, iii) στο
μικροκλίμα του εργασιακού χώρου,
β) οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη της τεχνικής καταπόνησης, όπως παροχή
πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10-15 ο C, οργάνωση του χρόνου εργασίας με
προγραμματισμό διαλειμμάτων, προγραμματισμό επιβαρυντικών εργασιών σε ώρες εκτός
θερμοκρασιακών αιχμών, μείωση ή παύση εργασιών σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους θερμικά
χώρους μεταξύ των ωρών 12.00 – 17.00, διαμόρφωση κυλικείων ή άλλων κατάλληλων σε
θερμοκρασία χώρων για το διάλειμμα των εργαζομένων, μετά από συνεργασία του εργοδότη
και του Τεχνικού Ασφαλείας, του Ιατρού Εργασίας και των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας
των Εργαζομένων και όπου δεν υπάρχουν των εκπροσώπων των εργαζομένων,
γ) ειδικές προβλέψεις για υπαίθριες εργασίες, όπως παροχή πόσιμου νερού σε
θερμοκρασία 10-15 ο C, χορήγηση και χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής, όπου δεν

2
προβλέπεται χρήση κράνους και προστατευτικών μέσων δέρματος, διαμόρφωση/επιλογή
σκιερού μέρους για διαλείμματα, διαμόρφωση/επιλογή σκιερού μέρους ή κατασκευή
κατάλληλων στεγάστρων για εκτέλεση εργασιών, προγραμματισμός εργασιών ώστε οι
επιβαρυντικές εργασίες να γίνονται τις ώρες που οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, μείωση
της απασχόλησης ή παύση των εργασιών κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των ωρών 12.00
– 17.00, δ) χορήγηση μέσων ατομικής προστασίας, όπως καλύμματα κεφαλής και αυχένα και
προστατευτικών μέσων δέρματος και λοιπά μέσα, ύστερα από τη γνώμη του Τεχνικού
Ασφαλείας, του Ιατρού Εργασίας για τις απαιτήσεις της εργασίας.

Υποχρεωτική παύση εργασιών κατά τη διάρκεια καύσωνα, σύμφωνα με τις
προβλέψεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ)
i) Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της
οικονομίας σε εργοδότες περιοχών της χώρας που, σύμφωνα με την εκτίμηση της ΕΜΥ, ο
κίνδυνος θερμικής καταπόνησης καθίσταται εξαιρετικά υψηλός σύμφωνα με:
α) Την τιμή βιοκλιματικού δείκτη WBGT, όταν αυτή είναι ανώτερη του 32,2 ή
β) η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 42ο C και ταυτόχρονα η τιμή του
δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 14%, ή
γ) η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 40ο C και ταυτόχρονα η τιμή του
δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 20%,
καθίσταται υποχρεωτική η παύση εργασιών κατά το χρονικό διάστημα 12.00- 17.00
σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, ενδεικτικά αναφερόμενες,
εργασίες σε τεχνικά και οικοδομικά έργα, εργοτάξια, διανομή και μεταφορά προϊόντων
και αντικειμένων με δίτροχο όχημα (delivery), συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών
πλατφορμών του άρθρου 68 του ν.4808/2021. Στην υποχρεωτική παύση εργασιών
εντάσσονται και όλοι οι εργαζόμενοι ανεξαρτήτως του είδους της απασχόλησής τους,
συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών (αρθ.68 ν. 4808/2021).
ii) Ισχύουν ειδικότερες υποχρεωτικές ρυθμίσεις είτε βάσει της νομοθεσίας είτε βάσει
όρων σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ), όπως πχ i) για τις εργασίες σε
ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, βάσει και συλλογικών ρυθμίσεων, η ΕΜΥ δίνει τοπική
θερμοκρασία 38 ο C το ωράριο εργασίας είναι 7.00 έως 13.00, χωρίς περικοπή ημερομισθίου
και η παύση των εργασιών ισχύει μέχρι τις 19.00, ενώ στους 36 ο C και 37 ο C, οι εργασίες
διακόπτονται από 14.00 έως 18.00 ii) βάσει του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών
Εργασιών για τους εργαζόμενους σε υπαίθριες εργασίες σε μεταλλεία και λατομεία, που
ορίζουν ότι για την αποφυγή έκθεσης σε ηλιακή ακτινοβολία θα πρέπει να γίνεται διακοπή
του χρόνου εκτέλεσης της εργασίας, όταν από τις σχετικές μετρήσεις ή δελτία της ΕΜΥ
διαπιστώνονται συνθήκες υπέρβασης των προβλεπόμενων τιμών θερμοκρασίας (ή και
υγρασίας).

3
iii) Σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων της παρούσας διάταξης επιβάλλεται
από την Επιθεώρηση Εργασίας, σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 24 του ν. 3996/2011 (Α’ 170),
χρηματικό πρόστιμο δυο χιλιάδων ευρώ ανά εργαζόμενο της επιχείρησης.

Παροχή εξ αποστάσεως εργασίας με το σύστημα της τηλεργασίας
Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας
που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ειδικά στις περιπτώσεις έκθεσής τους σε
επιβαρυντικές συνθήκες, δίδεται η δυνατότητα, εξ αποστάσεως εργασίας με το σύστημα της
τηλεργασίας εφόσον είναι εφικτό από τη φύση της εργασίας τους. Σχετικά στο Παράρτημα ΙΙΙ
της ΥΑ 65581/2023 (ΦΕΚ Β΄4491/ 12.7.2023) παρατίθενται αναφορές σε:

παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση ασθενειών/βλαβών που σχετίζονται με τη
θερμότητα λόγω έκθεσης στο χώρο εργασίας , όπως 1) η έλλειψη εγκλιματισμού στις
αυξημένες θερμοκρασίες, 2) το μέτριο ή χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης, 3) η
αφυδάτωση, 4) η ηλικία>60 έτη, 5) ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος (>30), 6) συγκεκριμένα
υποκείμενα νοσήματα, 7) η λήψη ορισμένων ουσιών και φαρμάκων.
ενδεικτικό κατάλογο ατομικών, περιβαλλοντικών και φαρμακευτικών παραγόντων,
καθώς και παθολογικών καταστάσεων που προδιαθέτουν σε εκδηλώσεις/βλάβες που
σχετίζονται με τη θερμική έκθεση στο χώρο εργασίας και αφορούν στους εργαζόμενους που
εντάσσονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου με αυξημένο κίνδυνο για την υγεία τους λόγω της
θερμικής καταπόνησης, όπως:

Παράγοντες που προδιαθέτουν σε θερμικές ασθένειες/βλάβες λόγω παρατεταμένης
εργασιακής έκθεσης.
Ατομικοί
παράγοντες

Παράγοντες
περιβάλλοντος

Παράγοντες
υγείας Φάρμακα και ουσίες

Έλλειψη
εγκλιματισμού
Μέτριο ή χαμηλό
επίπεδο φυσικής
κατάστασης
Υψηλός δείκτης
μάζας σώματος*
(άνω του 30)
Αφυδάτωση
Ηλικία >60 έτη
Εγκυμοσύνη,
γαλουχία

Υψηλή θερμοκρασία
αέρα
Υψηλή υγρασία
Εντατική σωματική
εργασία/άσκηση
Μειωμένη ταχύτητα
αέρα
Βαριά/μη διαπερατά
ρούχα και
προστατευτικός
εξοπλισμός εργασίας

Καρδιαγγειακές παθήσεις,
διαταραχές αρτηριακής
πίεσης
Χρόνιες αναπνευστικές
παθήσεις
Σακχαρώδης διαβήτης
Νεφροπάθειες
Χρόνιες ηπατοπάθειες
Νοσήματα του κεντρικού
νευρικού συστήματος
ψυχικά νοσήματα
Αιμοσφαιρινοπάθειες

Καρδιολογικά και αντιϋπερτασικά
φάρμακα: (διουρητικά, νιτρώδη
αγγειοδιασταλτικά και αναστολείς
διαύλων ιόντων Ca++, Β-αναστολείς)
Ορμόνες (συμπεριλαμβανομένης της
ινσουλίνης)
Αντιδιαβητικά δισκία
Αντιεπιληπτικά, αντιψυχωσικά και
νευροληπτικά φάρμακα, τρικυκλικά
αντικαταθλιπτικά
Αντισταμινικά
Αντιχολινεργικές ουσίες

(δρεπανοκυτταρική
αναιμία)
Οξεία νόσος, όπως λοίμωξη
με πυρετό ή
γαστρεντερίτιδα

Εργογονικά διεγερτικά
Αλκοόλ

*ΔΜΣ=βάρος/ύψος2 (Kg/m2)

ΙΙ. Περαιτέρω, επισημαίνονται τα παρακάτω:
Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και
προκειμένου να διασφαλισθεί η τήρηση των μέτρων για την προστασία της υγείας και της
ασφάλειας των εργαζομένων, υπενθυμίζουμε το πλαίσιο οδηγιών για α) την περιγραφή των
ομάδων εργαζομένων υψηλού κινδύνου, β) τα απαιτούμενα τεχνικά μέτρα που πρέπει
προληπτικά να λαμβάνονται από τους εργοδότες, σε συνδυασμό με κατά περίπτωση μέτρα
ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες γ) τις τεχνικές και οργανωτικές οδηγίες για τις μετρήσεις
της θερμοκρασίας και της υγρασίας στους χώρους εργασίας, δ) τη διενέργεια τόσο
προληπτικών, όσο και κατασταλτικών ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας και ε) σε
περίπτωση μη συμμόρφωσης, την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών και ποινικών
κυρώσεων.

Συγκεκριμένα:
► Οι ομάδες με υψηλό κίνδυνο για την υγεία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες
είναι οι καρδιοπαθείς, οι πνευμονοπαθείς, οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (πχ
σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές αρτηριακής πίεσης κοκ), οι
λαμβάνοντες συγκεκριμένα φάρμακα (πχ ινσουλίνη, αντιδιαβητικά, διουρητικά,
αντιχολιεργικά κοκ), οι γυναίκες κατά την κύηση, καθώς επίσης και τα άτομα που εργάζονται
σε ζεστό περιβάλλον. Η ένταξη των εργαζομένων στις παραπάνω ομάδες γίνεται από τον
Ιατρό Εργασίας της επιχείρησης ή (στις περιπτώσεις που δεν προβλέπεται η απασχόληση
Ιατρού Εργασίας) με ιατρική βεβαίωση που προσκομίζει ο ίδιος ο εργαζόμενος.
► Τα απαιτούμενα τεχνικά μέτρα που πρέπει κατά περίπτωση να λαμβάνονται από
τους εργοδότες αφορούν σε μετρήσεις της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας στους
χώρους εργασίας και σε παρεμβάσεις στα δομικά στοιχεία των κτηρίων, σε τμήματα της
παραγωγικής διαδικασίας και στην απαιτούμενη προσαρμογή του μικροκλίματος του
εργασιακού χώρου.
► Τα απαιτούμενα οργανωτικά μέτρα αφορούν κυρίως στη χορήγηση διαλειμμάτων
κατάλληλης διάρκειας και σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο για τον χρόνο ανάπαυσης για
τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων σε περίοδο καύσωνα, την παροχή
πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10 ο –15 ο C, τον προγραμματισμό των εργασιών, που
συνεπάγονται υψηλή θερμική καταπόνηση των εργαζομένων σε ώρες εκτός θερμοκρασιακών

5
αιχμών και τη σύνταξη σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων,
τη χορήγηση στους εργαζόμενους κατάλληλων μέτρων ατομικής προστασίας, την οργάνωση
υποδομής πρώτων βοηθειών και αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων. Ειδικότερα δε για
τις υπαίθριες εργασίες και τις εργασίες σε εξωτερικούς χώρους, προβλέπεται επιπλέον η
χορήγηση και χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής, η διαμόρφωση σκιερού μέρους για
τα διαλείμματα, η κατασκευή στεγάστρων και ο προγραμματισμός των εργασιών, ώστε οι
κοπιαστικότερες να γίνονται στις ώρες που η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη, μείωση ή/και
παύση των εργασιών κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των ωρών 12.00-17.00.
Σημειώνεται σε ό,τι αφορά στην παραμονή σε χώρους που κλιματίζονται, πρέπει να
λαμβάνονται συστηματικά και να τηρούνται τα ειδικότερα μέτρα για τη διασφάλιση της
δημόσιας υγείας από ιογενείς και άλλες λοιμώξεις κατά τη χρήση κλιματιστικών μονάδων 1 ,
με σκοπό τη σωστή λειτουργία των κλιματιστικών εγκαταστάσεων και αποφυγή δημιουργίας
εστιών μόλυνσης και από άλλους μικροοργανισμούς.
Ο προσδιορισμός των εργασιών και των χώρων εργασίας, όπου ο κίνδυνος θερμικής
καταπόνησης των εργαζομένων είναι αυξημένος και η εξειδίκευση των τεχνικών και
οργανωτικών μέτρων, που πρέπει κατά περίπτωση να λαμβάνονται για την αντιμετώπιση
της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων πραγματοποιείται με την ενεργό συμμετοχή
του Τεχνικού Ασφαλείας και του Γιατρού Εργασίας, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους
των εργαζομένων και αποτυπώνονται στην απαιτούμενη από το νόμο γραπτή εκτίμηση
επαγγελματικού κινδύνου.
Υπενθυμίζεται ότι τα σωματεία ή/και οι επιτροπές υγείας και ασφάλειας έχουν το
δικαίωμα διαβούλευσης και υπογραφής συλλογικών ρυθμίσεων, με αντικείμενο την
εφαρμογή σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, σε
συνεργασία και με τον τεχνικό ασφαλείας και τον γιατρό εργασίας.
► Κρίσιμος είναι ο ρόλος της Επιθεώρησης Εργασίας τόσο της Επιθεώρησης
Εργασιακών Σχέσεων, όσο και κυρίως της Επιθεώρησης Υγείας και Ασφάλειας της
Εργασίας, ως προς τη διενέργεια ελέγχων για την εφαρμογή των μέτρων μείωσης της
θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων σε όλους τους εργασιακούς χώρους και ιδιαίτερα
σε αυτούς, όπου με βάση τις προγνώσεις και ανακοινώσεις της Ε.Μ.Υ. για την επικράτηση
συνθηκών καύσωνα, αναμένεται ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη θερμική καταπόνηση, όπως
στους υπαίθριους χώρους ή όταν η εργασία παρέχεται σε εξωτερικούς χώρους (πχ.
οικοδομές, οδικά ή άλλα τεχνικά έργα, ταχυμεταφορές με δίκυκλο, παροχή υπηρεσιών σε
εξωτερικούς χώρους, αγροτικές εργασίες, κ.ά), στους στεγασμένους με ειδική παραγωγική
δραστηριότητα (πχ χυτήρια, χαλυβουργίες, υαλουργίες, μεταλλουργίες, βιομηχανίες
1 Υπουργείο Εργασίας Εγκύκλιος ΣΕΠΕ 17312/Δ9. 506/4-5-2020 «Μέτρα για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους
εργασίας και την πρόληψη της διάδοσης του κορωνοϊού SARS-COV-2 κατά την άρση των περιοριστικών μέτρων»
https://ypergasias.gov.gr/wp-content/uploads/2021/03/%CE%95%CE%93%CE%9A%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%99%CE%9F%CE%A3-4_5_2020-
%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1-
%CE%94%CE%99%CE%91%CE%A5%CE%93%CE%95%CE%99%CE%91.pdf
Εγκύκλιος Υπουργείου Υγείας Αρ. Πρωτ:Δ1(δ)/ ΓΠ οικ. 26635/23-4-2020 «Λήψη μέτρων διασφάλισης της Δημόσιας Υγείας από ιογενείς και άλλες
λοιμώξεις κατά τη χρήση κλιματιστικών μονάδων»
https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/05/klimatistika-covid19.pdf

6
πλαστικών, κεραμοποιίες, εκκοκκιστήρια, ναυπηγικές εργασίες, υπαίθριες εργασίες,
πλυντήρια – στεγνωτήρια – σιδερωτήρια, ψητοπωλεία – μαγειρεία κλπ), σε χειρωνακτικές
εργασίες (πχ χειρωνακτική διακίνηση βαρέων φορτίων στις μεταφορές, οικοδομές κλπ).
Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας έχουν υποχρέωση
εντατικοποίησης των προληπτικών ελέγχων κατά τη θερινή περίοδο σε όλους τους
εργασιακούς χώρους, με προτεραιότητα σε εκείνους με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση από
θερμική άποψη, καθώς και άμεσης
ανταπόκρισης στις σχετικές καταγγελίες των εργαζομένων και των σωματείων τους και
επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων σε περίπτωση διαπίστωσης σοβαρών
παραβιάσεων ή μη συμμόρφωσης εργοδοτών προς τις υποδείξεις που τους γίνονται.

Η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα
και πρέπει να αντιμετωπίζεται έμπρακτα από το Κράτος και την εργοδοσία ως τέτοιο.

ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΧΙΟΥ