Αθέμιτος ανταγωνισμός εις βάρος των νόμιμων καταλυμάτων: η σκιά της Airbnb στον ελληνικό τουρισμό
Ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικότερους πυλώνες της
εθνικής οικονομίας, δημιουργώντας εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και στηρίζοντας
την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι νόμιμα αδειοδοτημένες επιχειρήσεις φιλοξενίας –
ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και τουριστικά καταλύματα – έχουν συμβάλει
αποφασιστικά στην οικοδόμηση της διεθνούς φήμης της Ελλάδας ως ασφαλούς και
ποιοτικού προορισμού. Ωστόσο, η ραγδαία εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων
τύπου Airbnb έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα, που σε πολλές περιπτώσεις
οδηγεί σε άνιση μεταχείριση και αθέμιτο ανταγωνισμό εις βάρος των επαγγελματιών του
κλάδου.
Τα νόμιμα καταλύματα λειτουργούν με αυστηρές προδιαγραφές: διαθέτουν άδεια ΕΟΤ,
τηρούν κανόνες ασφάλειας, πυρασφάλειας, προσβασιμότητας και υγιεινής, ενώ υπόκεινται
σε τακτικούς ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές. Παράλληλα, καταβάλλουν ΦΠΑ, δημοτικά
τέλη, ασφαλιστικές εισφορές και φόρους εισοδήματος, συμβάλλοντας ουσιαστικά στα
δημόσια έσοδα. Αντιθέτως, ένα σημαντικό ποσοστό των καταλυμάτων που διατίθενται
μέσω πλατφορμών τύπου Airbnb λειτουργεί χωρίς αντίστοιχες υποχρεώσεις ή ελέγχους,
γεγονός που δημιουργεί μια άνιση και στρεβλή αγορά.
Οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου είναι πολυδιάστατες. Οικονομικά, τα νόμιμα
καταλύματα βλέπουν τα έσοδά τους να μειώνονται καθώς ανταγωνίζονται επιχειρήσεις
που λειτουργούν με χαμηλότερα λειτουργικά κόστη και χωρίς τις ίδιες ρυθμιστικές
επιβαρύνσεις. Το κράτος χάνει σημαντικά φορολογικά έσοδα, ενώ δημιουργείται και
αθέμιτη πίεση στις τοπικές αγορές ακινήτων. Σε αρκετές περιοχές, η ανεξέλεγκτη αύξηση
των Airbnb έχει οδηγήσει σε εκτίναξη των ενοικίων, στερώντας κατοικίες από μόνιμους
κατοίκους, φοιτητές ή εποχικούς εργαζομένους. Το φαινόμενο αυτό, δηλαδή η
κλιμακούμενη αύξηση των ενοικίων είναι πλέον εμφανές και στη Χίο. Πέρα από την
οικονομική διάσταση, το φαινόμενο υπονομεύει τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών και
δύναται να μεταβάλλει ακόμα και τη φυσιογνωμία ενός νησιού όπως του δικού μας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το ζήτημα των υγειονομικών πρωτοκόλλων, ειδικά μετά την
πανδημία της COVID-19. Τα νόμιμα καταλύματα υποχρεούνται να τηρούν αυστηρά
πρότυπα καθαριότητας, απολύμανσης και να εκπαιδεύουν το προσωπικό τους σύμφωνα με
τις οδηγίες του Υπουργείου Τουρισμού. Αντίθετα, στις βραχυχρόνιες μισθώσεις δεν
υπάρχει ενιαίος μηχανισμός επιθεώρησης ή πιστοποίησης. Έτσι, οι επισκέπτες δεν μπορούν
να γνωρίζουν αν ένα κατάλυμα τηρεί βασικά πρότυπα ασφάλειας και καθαριότητας. Το
γεγονός αυτό όχι μόνο υπονομεύει την εμπιστοσύνη των ταξιδιωτών, αλλά και εκθέτει την
κοινωνία σε κινδύνους για τη δημόσια υγεία, καθώς μεμονωμένα περιστατικά μπορούν να
πλήξουν τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας ως ασφαλούς προορισμού.
Έχουμε επανειλημμένα ζητήσει την αυστηροποίηση του πλαισίου λειτουργίας των
βραχυχρόνιων μισθώσεων. Όπως επισημαίνουμε, πρόκειται για μια δραστηριότητα που
έχει ξεπεράσει τα όρια της ‘ιδιωτικής εκμετάλλευσης κατοικίας’ και έχει μετατραπεί σε
επαγγελματική δραστηριότητα χωρίς τους αντίστοιχους περιορισμούς και υποχρεώσεις.
Έχουμε μάλιστα τονίσει ότι πρόκειται για μια ‘παράλληλη τουριστική βιομηχανία’, η οποία
λειτουργεί ανεξέλεγκτα, παραβιάζοντας κάθε έννοια ισονομίας και διαφάνειας στην αγορά.
Η ανάγκη για δίκαιη ρύθμιση της αγοράς είναι πλέον επιτακτική. Η πολιτεία οφείλει να
προχωρήσει σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο, που θα εξασφαλίζει ίσους όρους για όλους.
Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν: την επιβολή αυστηρής ελαχιστοποίησης του ορίου ημερών
εκμίσθωσης ανά ακίνητο, τη φορολογική εξίσωση με τις επαγγελματικές μονάδες, και τη
διενέργεια τακτικών ελέγχων. Δεν μπορεί για παράδειγμα ο νομοθέτης να δίνει τη
δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των Airbnb να ενημερώνονται ότι θα ελεγχθούν μετά από 10
μέρες .Γιατί δεν το προβλέπει και το ίδιο και στα νόμιμα αδειοδοτημένα καταλύματα από
τον ΕΟΤ; Παράλληλα, είναι αναγκαία η ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, ώστε να
μπορεί να επιβλέπει την εφαρμογή των κανόνων σε τοπικό επίπεδο δίνοντας τη
δυνατότητα να μηδενίσει σε αρκετές περιοχές την δημιουργία νέων χώρων μίσθωσης
τύπου Airbnb.
Ο τουρισμός αποτελεί εθνικό κεφάλαιο και δεν μπορεί να αναπτύσσεται εις βάρος της
νομιμότητας. Η ισορροπία μεταξύ της καινοτομίας που προσφέρει η οικονομία
διαμοιρασμού και της ανάγκης προστασίας των νόμιμων επιχειρήσεων είναι εφικτή, αρκεί
να υπάρξει πολιτική βούληση και δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο. Μόνο έτσι θα διασφαλιστεί ο
υγιής ανταγωνισμός, η προστασία του ταξιδιώτη και η βιωσιμότητα των τουριστικών
επιχειρήσεων στο μέλλον.
Τέλος θεωρούμε ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο δεν είναι επ’ ουδενί επαρκές και χρήζει
άμεσης επανεξέτασης με αυστηρότερα κριτήρια πριν από τη νέα τουριστική σεζόν.
Υ.Γ- Πολύ πιθανόν σε κάποιους να μην αρέσουν τα γραφόμενά μου. Το κύριο ζητούμενο
είναι να υπάρξει ένα υγιές ανταγωνιστικό περιβάλλον το οποίος θα διασφαλίσει, όχι μόνο
τα συμφέροντα των επιχειρηματιών του κλάδου αλλά κυρίως την ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών.
