Ανοχύρωτα σχολεία, εκπαιδευτικοί και μαθητές στο φαινόμενο της βίας –
Προβληματικό το νομοθετικό πλαίσιο, συρρικνωμένη η παιδαγωγική αυτονομία
Μια ακόμη υπόθεση νεανικής παραβατικότητας απασχολεί τις τελευταίες ημέρες την
επικαιρότητα. Πολιτική ηγεσία, κόμματα, φορείς και πολίτες εκφράζουν στο δημόσιο
διάλογο την ανησυχία τους, όμως ελάχιστα γίνονται, ώστε να αντιμετωπιστεί το
πολυπαραγοντικό πρόβλημα της βίας, που διαρκώς οξύνεται.
Οι κοινωνικές αιτίες του προβλήματος αυτού είναι βαθιές και συχνά συνδέονται με τις
ανισότητες, τον απομονωτισμό και την κυριαρχία της ατομικότητας στον σύγχρονο
κόσμο, καθώς και τα πρότυπα που προβάλλονται μέσω της μαζικής κουλτούρας
στη νέα γενιά. Αιτίες που δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν άμεσα. Όμως, όπως και
στις συστημικές ασθένειες, πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα τα συμπτώματα. Στον
χώρο της εκπαίδευσης, όμως, διοικήσεις και εκπαιδευτικοί και κατ’ επέκταση οι μαθητές
είναι ανοχύρωτοι στην επέλαση της βίας και του εκφοβισμού, λόγω κυρίως του
νομοθετικού πλαισίου και της γραφειοκρατίας, που δυσκολεύει τη λειτουργία των
υποστηρικτικών θεσμών.
Επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου και ενίσχυση των υποστηρικτικών θεσμών
Οι περισσότεροι συνάδελφοι συμφωνούν πως ο σύλλογος διδασκόντων έχει ολοένα
και μικρότερες αρμοδιότητες στον έλεγχο πειθαρχικών παραπτωμάτων των μαθητών.
Πράξεις που συμβαίνουν εκτός σχολικού περιβάλλοντος, αν και επηρεάζουν άμεσα τη
σχολική ζωή, δεν μπορούν να ελεγχθούν. Είναι επείγουσα η επικαιροποίηση του
νομοθετικού πλαισίου που θα δίνει μεγαλύτερες αρμοδιότητες στους συλλόγους
διδασκόντων και θα επανεξετάσει με παιδαγωγικό πνεύμα και αίσθηση δικαίου τον
πειθαρχικό έλεγχο των μαθητών.
Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να ενισχυθούν οι υποστηρικτικοί θεσμοί της πολιτείας.
Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, η πρόσληψη περισσότερων ειδικών, ώστε να
εκδίδονται ταχύτατα οι γνωματεύσεις και να αντιμετωπίζονται άμεσα τα προβλήματα
που προκύπτουν. Θύτες και θύματα πρέπει να υποστηρίζονται επιστημονικά (διότι
και οι θύτες συχνά αντιμετωπίζουν ζητήματα που απαιτούν υποστήριξη και
αντιμετώπιση).
Περισσότερη παιδαγωγική αυτονομία και προστασία στους εκπαιδευτικούς
Το φαινόμενο του bullying από μαθητές σε μαθητές, καθώς κι από μαθητές και
γονείς σε εκπαιδευτικούς γιγαντώνεται τόσο στη δημόσια, όσο και στην ιδιωτική
εκπαίδευση. Ειδικά, όμως, στα ιδιωτικά σχολεία το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο.
Πολλοί γονείς έχουν τη στρεβλή αντίληψη πως, επειδή πληρώνουν, μπορούν να
θέσουν τον εκπαιδευτικό κάτω από τις διαταγές τους, για να έχει καλύτερη
«αντιμετώπιση» και να λαμβάνει υψηλότερη βαθμολογία το παιδί τους. Όπως σημείωσε
σε πρόσφατο άρθρο του ο Αλέξης Παπαχελάς στην Καθημερινή, σε κάποια σχολεία
της ελίτ οι γονείς απαιτούν τα παιδιά τους να κρίνονται με βάση όχι την απόδοση, αλλά
το όνομά τους, με αποτέλεσμα «να αναπτύσσουν προσδοκίες που είναι συχνά
αναντίστοιχες με τις ικανότητές τους και ταυτόχρονα να αποκτούν την πεποίθηση ότι με
αυτές τις μεθοδεύσεις πετυχαίνει κανείς στη ζωή του». Η βαρύτατη αυτή παθογένεια
που γεννά, μεταξύ άλλων, και τη νεανική παραβατικότητα, τρέφεται σε μεγάλο βαθμό
και από την αδυναμία των εκπαιδευτικών να ελέγξουν τους μαθητές.
Πλέον, από τον Ιούλιο του 2020 οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί απολύονται χωρίς
καμιά αξιολογική διαδικασία, χωρίς ουσιαστική εποπτεία του φορέα που τους
διορίζει (του Υπουργείου Παιδείας). Η μετατροπή του λειτουργού της εκπαίδευσης σε
αναλώσιμο υπάλληλο που οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να εκδιωχθεί από την
εργασία του, έχει αποθρασύνει κάποιους γονείς. Υπάρχουν περιστατικά τρομακτικά
που έχουν εγγράφως καταγγελθεί στην ΟΙΕΛΕ, όπως για παράδειγμα η υπόθεση
καθηγήτριας που υποχρεώθηκε από τη διοίκηση του σχολείου, προφανώς μετά
από πίεση ισχυρών γονέων, να ζητήσει …συγγνώμη (!) από μαθητή ενώπιον των
συμμαθητών του (!!), επειδή του έκανε παρατήρηση για ανάρμοστη
συμπεριφορά. Συνάδελφοί μας έχουν απολυθεί μετά από παρέμβαση γονέων. Σε ένα
τέτοιο τοξικό περιβάλλον, η παιδαγωγική αυτονομία συρρικνώνεται και η δυνατότητα
των εκπαιδευτικών να έχουν ουσιαστική παρέμβαση στη σχολική διαδικασία
μειώνεται δραματικά.
Θεωρούμε πως η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘΑ και τα κόμματα θα πρέπει να
αναλάβουν πρωτοβουλίες τόσο για την αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου για τη
μαθητική παραβατικότητα, όσο και για την επικαιροποίηση διατάξεων του νόμου για την
ιδιωτική εκπαίδευση. Οι σύλλογοι διδασκόντων και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να
έχουν το ελάχιστο της προστασίας, ώστε να ασκούν άρτια το λειτούργημά τους και
να προστατεύεται τόσο η εκπαιδευτική διαδικασία, όσο και οι μαθητές. Κανένα
συντεχνιακό συμφέρον ή επιδίωξη των «πελατών» δεν μπορεί να είναι πάνω
από το εκπαιδευτικό αγαθό και το μέλλον των παιδιών μας.
Για το Δ.Σ. της Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Γιώργος Χριστόπουλος Δημήτρης Κάζαγλης
