Clawback: “Στα κάγκελα” οι μικροβιολόγοι – «Έρχεται τσουνάμι με λουκέτα σε όλη τη χώρα»
Τα Clawback «ρίχνουν στα κάγκελα» τους ιδιώτες μικροβιολόγους που καταγγέλλουν ότι καθημερινά «μπαίνουν μέσα» πληρώνοντας από την τσέπη τους υπέρογκα ποσά κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου στο υπουργείο Υγείας ότι έρχεται «τσουνάμι» με λουκέτα για τα εργαστήριά τους τον ερχόμενο χειμώνα με άμεσο αντίκτυπο στην Υγεία των πολιτών.
Γράφει η Γεωργία Δερμηντζάκη
Οι μικροβιολόγοι διαμαρτύρονται γιατί παρά το γεγονός ότι το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κλάδος τους με τον πιο άμεσο αντίκτυπο να πιέζει τους συναδέλφους τους στην Περιφέρεια που οδηγούνται απευθείας σε κλείσιμο, είναι γνωστό στην κυβέρνηση, καθώς πρόκειται για μία κατάσταση που έχει συσσωρευθεί από το 2012 και μετά με τον συγκεκριμένο νόμο που εισήχθη λόγω των μνημονίων, εντούτοις δεν αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο το πρόβλημα με αποτέλεσμα να εκφράζουν υπόνοιες ότι η κυβέρνηση «κλείνει το μάτι» στα μεγάλα ιδιωτικά εργαστηριακά και νοσηλευτικά κέντρα.
Μετά την πρόσφατη διαμαρτυρία μικροβιολόγων στα εγκαίνια του Περιπτέρου του υπουργείου Υγείας στην 89η ΔΕΘ το GRTimes συνομιλεί με ανθρώπους του κλάδου προκειμένου να φωτίσει το πρόβλημα του Clawback.
Ο πρωθυπουργός συνομιλεί με διαμαρτυρόμενους μικροβιολόγους που βρέθηκαν από τον Βόλο στη Θεσσαλονίκη το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου, ημέρα εγκαινίων της 89ης ΔΕΘ, στο Περίπτερο του υπουργείου Υγείας προκειμένου να ζητήσουν λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν από τον υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη.
Τρεις κυβερνήσεις δεν έλυσαν το πρόβλημα
Με τον όρο Clawback έχει χαρακτηριστεί ένας μηχανισμός αυτόματης επιστροφής χρημάτων από τους παρόχους υγείας (μικροβιολογικά εργαστήρια, διαγνωστικά κέντρα, κλινικές) προς τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών (ΕΟΠΥΥ). Το μέτρο αυτό εφαρμόστηκε ως μνημονιακή υποχρέωση το 2015 (με αναδρομική ισχύ από το 2013) από το υπουργείο Υγείας προκειμένου να υπάρχει έλεγχος στην υπέρβαση του ετήσιου προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ. Τι προβλέπει η ρύθμιση αυτή; Όταν οι δαπάνες ξεπεράσουν τον κλειστό προϋπολογισμό του υπουργείου (ορίζεται ετησίως) που αφορά τις διαγνωστικές εξετάσεις, οι πάροχοι υποχρεούνται να επιστρέψουν τη διαφορά. Η διαφορά αυτή της υπέρβασης καταλογίζεται στους παρόχους αναλογικά με την αξία των εξετάσεων που εκτέλεσαν. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βγήκε από τα μνημόνια, το clawback συνεχίζει να εφαρμόζεται και μάλιστα παρατάθηκε έως το 2030. Αυτό συνέβη ως μία πολιτική απόφαση για την διατήρηση του status quo και την αποφυγή μεγαλύτερων αλλαγών. Ως προς την ισορροπία που βασίζεται στη συνέχιση εφαρμογής του μέτρου ο μηχανισμός το clawback διασφαλίζει ότι οι δαπάνες για την υγεία παραμένουν εντός των ορίων που έχουν τεθεί, ώστε να μην επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός και να διατηρείται με αυτόν τον τρόπο η δημοσιονομική σταθερότητα.
Ως προς την υπέρβαση του προϋπολογισμού αυτό δεν είναι μόνο θέμα οικονομικής πολιτικής, αλλά και δομικό πρόβλημα του συστήματος υγείας. Η αλόγιστη συνταγογράφηση, η υπερβολική ζήτηση για εξετάσεις και η έλλειψη ελέγχου στις δαπάνες συνεχίζουν να υπάρχουν.
Παράγοντες της Υγείας εκτιμούν ότι η κατάργηση του clawback θα απαιτούσε είτε αύξηση του προϋπολογισμού, κάτι που είναι δύσκολο δημοσιονομικά, είτε ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας.
Στο GRTimes μιλά ο Κωνσταντίνος Ε.Μανωλόπουλος, με την ιδιότητα του προέδρου των Εργαστηριακών Ιατρών Κεντρικής Μακεδονίας , MD, MSc PH, MBA, Βιοπαθολόγος, και υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα του Clawback αφορά τη διαδοχή γιατί αγγίζει τρεις κυβερνήσεις, κατά συνέπεια δεν αφορά έναν συγκεκριμένο υπουργό, και ξεκαθαρίζει ότι ως εκ τούτου οι διεκδικήσεις αφορούν ξεκάθαρα ολόκληρο τον κλάδο.
«Όταν ορίστηκε το μέτρο αυτό, έγινε με βάση την υπέρβαση του κλειστού προϋπολογισμού, δηλαδή αν ήταν 400 εκατομμύρια ο προϋπολογισμός για τις διαγνωστικές εξετάσεις, το υπολειπόμενο γινόταν clawback, αν π.χ ήταν 450 εκατομμύρια οι δαπάνες το υπόλοιπο επιβαρύνει τους παρόχους. Δυστυχώς δεν ήταν μόνο 50 εκατομμύρια. Η υπέρβαση αγγίζει σχεδόν το διπλάσιο του προϋπολογισμού, μπορεί να αγγίζει ακόμα και το 700 εκατομμύρια, από τα 400 του προϋπολογισμού, σημειώνει ο πρόεδρος. Η υπέρβαση αυτή εντοπίζεται μάλιστα έντονα σε έναν πολύ μικρό αριθμό ΑΦΜ, δηλαδή από αυτά τα ΑΦΜ γίνεται μεγαλύτερο ποσοστό απομείωσης του κλειστού προϋπολογισμού, όπως επίσης το μεγαλύτερο ποσοστό που προϋπολογισμού δαπανάται για την Αττική».
Όπως εξηγεί ο κ.Μανωλόπουλος «Με τον ευρύ όρο clawback πρακτικά εννοούμε μια σειρά από διαδοχικές απομειώσεις του τζίρου των εργαστηρίων. Αναλυτικά, με την καταχώρηση ενός παραπεμπτικού στον ΕΟΠΥΥ, έχουμε απευθείας μείωση του ποσού υποβολής μεσοσταθμικά περίπου 40% λόγω ασφαλιστικών τιμών. Στην κατάθεση της υποβολής (σ.σ. τιμολόγιο) έχουμε απευθείας την εφαρμογή του Rebate, μια κλιμακωτή έκπτωση (σ.σ. μείωση) επί του τιμολογίου, που μπορεί να φτάσει και στο 50% αναλόγως του τζίρου. Στη συνέχεια εφαρμόζεται ο Μεσοσταθμικός Δείκτης, που προβλέπει ότι για κάθε νομό υπάρχει ανώτερο ποσό αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ ανά ΑΜΚΑ ασθενούς ανά μήνα, ανεξαρτήτως ζήτησης και ανάγκης εξετάσεων».
Ειδικότερα, αναφέρει ο κ.Μανωλόπουλος ότι «αυτό αντιστοιχεί από 33 ευρώ στην ακριτική Δράμα έως 50 ευρώ στην Αθήνα. Στο τέλος όλων των προαναφερόμενων μειώσεων εφαρμόζεται οριζόντια το clawback, στο υπόλοιπο ποσό της υποβολής, που λαμβάνει τη μορφή ποσοστού κάθε μήνα. Τέλος όταν γίνεται η μηνιαία καταβολή των υποβολών από τον ΕΟΠΥΥ, αφαιρούνται οι δόσεις (αθροιστικά) του τεχνικού χρέους που έχει καταλογιστεί. Η πρώτη δόση για το 2013-2019, η δεύτερη δόση για το 2020, η τρίτη δόση για το 2021, η τέταρτη δόση για το 2022 και αναμένονται τα έτη που διανύουμε. Κρατήσεις που αθροιστικά αγγίζουν και τις 5.000 ευρώ και τις 10.000 για κάθε εργαστήριο το μήνα».
Ο πρόεδρος της Ένωσης Εργαστηριακών Γιατρών Κ.Μ. σημειώνει ακόμα «ότι με την εφαρμογή του Μεσοσταθμικού Δείκτη, υπάρχουν περί τους 40 νομούς που δεν ξεπερνούν αυτό το ποσό, άρα θεωρητικά δεν θα έπρεπε να έχουν clawback, επειδή όμως υπάρχουν περιοχές όπως τα μεγάλα αστικά κέντρα που το υπερβαίνουν κατά πάρα πολύ, το γεγονός αυτό πιέζει τον προϋπολογισμό”.
Ο κλειστός προϋπολογισμός επιβαρύνθηκε ακόμα περισσότερο, όταν κατά την διακυβέρνηση του Σύριζα εφαρμόστηκε το ΦΕΚ που πρόσθετε 80 πολύ ακριβές και εξειδικευμένες εξετάσεις, που θεωρητικά δεν ανήκουν στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, και εκτόξευσαν το clawback.
Τους τελευταίους μήνες υπήρξε μία διόρθωση του ποσοστού του clawback που όμως είναι πλασματική, γιατί άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού της ασφαλιστικής τιμής, που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του clawback ως ποσοστό, αλλά τα ποσά των υποβολών είναι μικρότερα.
Τι κάνει όμως το υπουργείο Υγείας προκειμένου αν εξομαλυνθεί το πρόβλημα; Όπως μας ενημερώνει ο κ.Μανωλόπουλος «Πριν λίγες ημέρες (12/09/25) ο υπουργός Υγείας υπέγραψε μία απόφαση, μια τροποποίηση ουσιαστικά που περιορίζει σε κάποιο βαθμό την ανεξέλεγκτη συνταγογράφηση. Ένα ουσιαστικό μέτρο που όμως θα πρέπει να το δούμε να δουλέψει και να το αξιολογήσουμε», καταλήγει.
Με τιμοκατάλογο του ‘91 δουλεύουν οι μικροβιολόγοι-βιοπαθολόγοι
«Όλα τα έξοδα μας έχουν αυξηθεί και εμείς δουλεύουμε με τιμές του ‘91. Τα ανελαστικά έξοδα ενός εργαστηρίου, ενοίκια, ΔΕΚΟ, μισθοδοσίες, έχουν αυξηθεί αρκετές φορές από το ‘91 ενώ εμείς ακόμα συνεχίζουμε και αποζημιωνόμαστε με αυτόν τον τιμοκατάλογο», προσθέτει ο κ. Μανωλόπουλος προσθέτοντας ότι «Έστω και με αυτή την αποζημίωση, ζητάμε να πληρωνόμαστε για τις υγειονομικές υπηρεσίες ποιότητας που προσφέρουμε. Να πληρωνόμαστε εξ ολοκλήρου για το έργο που προσφέρουμε στην κοινωνία. Είναι θεμελιώδες δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να πληρώνεται για τη δουλειά που παράγει και στη δική μας περίπτωση αυτό δεν συμβαίνει. Κρούω τον κώδωνα του κινδύνου ότι τον ερχόμενο χειμώνα αναμένεται τσουνάμι από λουκέτα, ειδικά στην ελληνική περιφέρεια, λουκέτα τα οποία θα έχουν άμεση επίπτωση στην υγεία του πολίτη καθώς η πρόσβαση του σε μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας και εργαστήρια θα είναι πιο δύσκολη και δαπανηρή”.
«Έχουμε χάσει τον ύπνο μας, συνάδελφοι έχουν υποστεί εμφράγματα. Υπάρχουν συνάδελφοι που θα έπρεπε να έχουν βγει στη σύνταξη αλλά δεν μπορούν εξαιτίας του τεχνικού χρέους και της δυσκολίας αποπληρωμής του. Ένα χρέος που μας καταλογήθηκε παράνομα και καταχρηστικά και εξακολουθούμε να αποπληρώνουμε», καταγγέλλει ο πρόεδρος των Εργαστηριακών Γιατρών Κ.Μ., και διερωτάται: «Προσπαθούν να μας κλείσουν;»
Ένα σενάριο σαν αυτό που εφαρμόστηκε στις ΗΠΑ απεύχεται ο κ. Μανωλόπουλος, και εξηγεί: «Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εφαρμόστηκε ένα σχέδιο που ήθελε να κλείσουν τα μικρά εργαστήρια και να περάσουν όλες οι υπηρεσίες υγείας στις μεγάλες αλυσίδες, μία μελέτη κατέδειξε, μετά από περίπου 5 χρόνια, ότι το επίπεδο της υγείας της κοινωνίας είχε πτωτική πορεία και το κόστος των υπηρεσιών πενταπλασιάστηκε. Έκτοτε γίνεται προσπάθεια να ανατραπεί αυτή η κατάσταση και να επανέλθει ως είχε».
Πρόσφατα, δημόσια ο Υπουργός δήλωσε αδυναμία να ελέγξει τη συνταγογράφηση
«Πρέπει να υπάρξει έλεγχος των δαπανών μέσω του ορθολογισμού και του ελέγχου της συνταγογράφησης, με τη βοήθεια των κλινικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων, όπως αυτά ορίζονται στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα” σημειώνει ο πρόεδρος των Εργαστηριακών Γιατρών και προσθέτει: “Θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι το πρόβλημα των υπερβάσεων δεν είναι αποκλειστικά ευθύνη των παρόχων, οι οποίοι όχι μόνο δεν έχουν δικαίωμα να συνταγογραφήσουν ιατρική πράξη αλλά», όπως διευκρινίζει, «είναι και υποχρεωμένοι να εκτελέσουν κάθε παραπεμπτικό που θα δεχτούν κατά πως ορίζει η σύμβαση τους με τον ΕΟΠΥΥ, αλλά και του ίδιου του συστήματος Υγείας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη διόρθωση των δομικών αδυναμιών. Αντί για καθολικό clawback θα πρέπει να εφαρμοστεί έγκαιρος έλεγχος, στοχευμένες παρεμβάσεις και δυναμικός προϋπολογισμός. Να γίνει κατανομή του προϋπολογισμού ανά νομό ως μείζον διαρθρωτική αλλαγή που θα καταστήσει απευθείας βιώσιμα τα μικρά επαρχιακά εργαστήρια. Και τέλος να ανοίξει η ατζέντα για τη σεισάχθεια του τεχνικού χρέους» καταλήγει ο Κ.Μανωλόπουλος
«Γίνονται εξετάσεις που τελικά δεν αμείβονται»
Η επιβάρυνση των εργαστηρίων είναι ποσοστιαία είναι η ίδια και ουσιαστικά πρόκειται για πάνω από το 35-40% των αμοιβών που θα έπρεπε να παίρνουν για τις εξετάσεις που διενεργούν. Η ουσία του προβλήματος, όπως την εντοπίζει ο Δημήτρης Τσάμης, Ιατρός, Βιοπαθολόγος, μέλος ΠΙΣ, είναι ότι πραγματοποιούνται εξετάσεις και τελικώς δεν αμείβονται, με έναν αυθαίρετο λογαριασμό που γίνεται στο τέλος κάθε μήνα και στο τέλος κάθε χρόνου.»
»Η ιστορία ξεκίνησε την Άνοιξη του 2014, όπως εξηγεί, «αισίως» συμπληρώνουμε 11 χρόνια. Η θεωρητική της βάση είναι ότι κάθε χρόνο ο ΕΟΠΠΥ αποφασίζει στην αρχή της χρονιάς πόσα χρήματα θα ξοδέψει για εξετάσεις. Αυτό το ποσό είναι ανεξάρτητο από το πόσες εξετάσεις θα γίνουν. Δηλαδή γίνονται εξετάσεις και ο ΕΟΠΠΥ λέει «λυπάμαι, δεν μπορώ να σας πληρώσω, αλλά εσείς πρέπει να τις κάνετε. Και συγχρόνως ενώ οι εξετάσεις εκδίδονται σε παραπεμπτικά, αυτά παράγονται – ουσιαστικά με την άδεια του ΕΟΠΠΥ, εφόσον έχει επίγνωση ότι δεν πρόκειται να πληρώσει».
Το πρόβλημα όπως υποστηρίζουν λοιποί φορείς του κλάδου θα μπορούσε να λυθεί με ένα απλό σύστημα δηλαδή ενισχύοντας τον προϋπολογισμό αυξάνοντας τις δαπάνες για εξετάσεις διότι στη διάρκεια όλων αυτών των 11 ετών οι κυβερνήσεις ασκώντας εντός εισαγωγικών μία φιλολαϊκή πολιτική προσθέτουν στον τιμοκατάλογο του ΕΟΠΠΥ επιπλέον εξετάσεις. Αυτό σημαίνει όπως σημειώνει ο κ. Τσάμης ότι μοιραία θα αυξηθούν και οι δαπάνες που προκύπτουν από την πραγματοποίηση αυτών των εξετάσεων, αλλά δεν έχει σημειωθεί αντίστοιχη αύξηση στον προϋπολογισμό» για το κονδύλι της Υγείας με αποτέλεσμα οι μικροβιολόγοι καλούμενοι να καλύψουν οι ίδιοι τη διαφορά που προκύπτει επιβαρύνονται με επιπλέον κόστη, γεγονός που μειώνει ακόμα παραπάνω αυτό που τελικά μπαίνει στο ταμείο τους. Όπως σημειώνει ο κ. Τσάμης «αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αυξηθεί ο προϋπολογισμός αφού η προσθήκη αυτών των εξετάσεων που επιπλέον είναι υψηλού κόστους επιβαρύνει το εργαστήριο. Στην ουσία τα εργαστήρια πληρώνουν από την τσέπη τους για να παριστάνουν οι κυβερνήσεις τους συμπαθείς ότι δηλαδή μπορείτε ο πολίτης να κάνει με τον ΕΟΠΠΥ την α’ ή τη β’ σπάνια και ακριβή εξέταση», τονίζει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον όπως υπογραμμίζει θα πρέπει να αυστηροποιηθεί ο τρόπος συνταγογράφησης καθώς όπως επισημαίνει ο κ.Τσάμης «υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που προσέρχονται στα εργαστήρια με … διπλογραμμένες εξετάσεις από γιατρούς, διαφορετικών ειδικοτήτων που σημαίνει ότι ο ΕΟΠΠΥ δεν φροντίζει όλα αυτά τα χρόνια που ‘χει μαλλιάσει η γλώσσα μας αυτά τα φαινόμενα να μην συμβαίνουν και να κόβονται αυτόματα από τον ΕΟΠΠΥ. Ο ΕΟΠΠΥ αδιαφορεί, οι κυβερνήσεις εμφανίζονται ευχάριστες προς τους πολίτες και τα εργαστήρια πληρώνουν…Και ακριβώς επειδή αθροίζονται αυτά τα ποσά που ο ΕΟΠΠΥ κάποια στιγμή τα ζητάει, ήρθε η στιγμή που αυτή η περικοπή, επειδή έχει τα τρέχοντα, τα αναδρομικά και τα παλιά, ξεπερνάει το 70%. Γι’ αυτό και υπάρχουν οι έντονες διαμαρτυρίες γιατί πλέον η κατάσταση έχει φτάσει στο μη περαιτέρω. Γιατί τα παραπεμπτικά βάσει νόμου πρέπει να εκτελούνται και δεν έχει το δικαίωμα το εργαστήριο να μην πραγματοποιήσει τις εξετάσεις διότι θεωρείται παραβίαση της σύμβασης και διακόπτεται».
