Ένα μνημείο πολύ σημαντικό, όχι μόνο για τους Έλληνες και τους Χιώτες του Λονδίνου και της Χίου, αλλά και για τους Εγγλέζους… μια Χιώτικη Νεκρόπολη στην καρδιά του Λονδίνου, παρουσιάστηκε στο Χιακό κοινό, την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2025, στις 6:30 το απόγευμα, στην αίθουσα του Αναγνωστηρίου της Βιβλιοθήκης Κοραή, μέσα από τις σελίδες και τις φωτογραφίες του βιβλίου, του συμπατριώτη μας Κώστα Καββάδα που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο από το 1966 μέχρι τώρα, και πάντα επισκέπτεται τη Χίο με πολύ αγάπη και νοσταλγία.
Την εκδήλωση πραγματοποίησε ο Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής», για δεύτερη φορά, αφού το κοινό που την παρακολούθησε την προηγούμενη χρονιά, και ο κόσμος που δεν την είδε τότε, ζήτησε να επαναληφθεί.
Μέσα από μία υπέροχη και ολοζώντανη ξενάγηση, εμπεριστατωμένη και ευχάριστη, από τον Διπλωματούχο Ξεναγό Θωμά Καραμουσλή, που μίλησε στο κοινό με παράλληλη προβολή φωτογραφιών από τη Χιώτικη Νεκρόπολη του Λονδίνου, παρουσιάστηκαν άγνωστες πτυχές της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού μας, μέσα από τις δραστηριότητες πολλών και σημαντικών Χιακών οικογενειών που δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά και επιχειρηματικά στο Λονδίνο δίνοντας το στίγμα τους ανεξίτηλο στη Βρετανική γη μέχρι σήμερα.
Ήταν ένα ταξίδι στην ιστορία και τον πολιτισμό της Χίου, που ανέδειξε στοιχεία και γεγονότα, τα οποία συνδέουν τη Χίο με το Λονδίνο, μέσα από τη ζωή και τη δράση της Χιακής παροικίας εκεί. Ο Θωμάς Καραμουσλής, εκτός από τις πολύ σημαντικές ιστορικές γνώσεις που χάρισε στο κοινό, παρέθεσε και πλήθος στοιχεία που γνωρίζει ο ίδιος, από πρώτο χέρι, αφού έχει επισκεφθεί και ο ίδιος το χώρο για τον οποίο μίλησε, αλλά και από τις προσωπικές του συναντήσεις με απογόνους των μεγάλων Χιακών οικογενειών, της Χιακής Παροικίας του Λονδίνου.
Ο Κώστας Καββάδας, που ζει πολλά χρόνια στο Λονδίνο εργαζόμενος σε Ναυτιλιακές Εταιρείες, με μαγνητοφωνημένο μήνυμα, χαιρέτησε την εκδήλωση, και ευχαρίστησε μαζί με τον Φιλοτεχνικό και τη Βιβλιοθήκη «Κοραή» για την όμορφη εκδήλωση, τον Ξεναγό Θωμά Καραμουσλή, για την εμπεριστατωμένη ομιλία του, τις Εκδόσεις «Άλφα-Πι» (και τον Αντώνη Παληό που παραβρέθηκε στην εκδήλωση) για την πολύ καλή δουλειά τους στο βιβλίο του, καθώς και το Χιακό κοινό που προσήλθε στη διάλεξη. Μίλησε επίσης στο μαγνητοφωνημένο αυτό μήνυμα, για μία πρόσφατη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ελληνικό Χιακό Ορθόδοξο Κοιμητήριο του Νόργουντ στο νότιο Λονδίνο.
Στις 20 του περασμένου Σεπτέμβρη, πραγματοποιήθηκε μία συγκέντρωση περίπου 200 απογόνων, οικογενειών που έχουν προγόνους ενταφιασμένους στο Ελληνικό τμήμα (όπως το λένε στην αγγλία,Hellenic Enclosure) του τεράστιου Νεκροταφείου στο δυτικό Νόργουτ. Ο τοπικός Δήμος του Λάμπερτ, στου οποίου τη δικαιοδοσία ανήκει ο χώρος, για την πολύτιμη συμμετοχή του καταξιωμένου Δημοσιογράφου και Συγγραφέα Κρίστοφερ Λόνγκ, φρόντισε για την άριστη οργάνωση αυτής της εκδήλωσης. Παράλληλα με τον σκοπό επανασύνδεσης των απογόνων, έγινε και ενημέρωση για τις εργασίες αναβάθμισης του Παρεκκλησίου του Αγίου Στεφάνου και τριών Μνημείων… του Μιχαήλ Εμμανουήλ Ροδοκανάκη, του Ιωάννου και Βιργινίας Σκυλίτση, και του Ξενοφώντα Πάλλη, καθώς και για εργασίες αναβάθμισης, διαμόρφωσης και αναστήλωσης του περιβάλλοντα χώρου… Εργασίες για τις οποίες έχουν πληρωθεί πολλές χιλιάδες Λίρες, από το Ταμείο του Εθνικού Λαχείου της Αγγλίας, και από το Τοπικό Ταμείο για έργα Πολιτιστικά του Δήμου Lambert. Συγκεντρώθηκαν λοιπόν τρεις γενιές απογόνων διαφορετικής ηλικίας, μεταξύ των οποίων και 10 μικρά παιδιά με τους γονείς τους, σε απάντηση της προσωπικής πρόσκλησης που εστάλη, στα 400 περίπου σπίτια-οικογένειες, σε διάφορες χώρες, όπου είναι εγκατεστημένοι αυτοί οι απόγονοι. Όσοι παραβρέθηκαν τελικά, από Αγγλία Σκωτία Ιρλανδία Γαλλία και Ελλάδα, είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν γνωστούς, κοντινούς ή μακρινούς συγγενείς τους, και οι περισσότεροι, ήταν μεταξύ τους ξαδέρφια, που για χρόνια είχαν να ειδωθούν. Παρουσίασαν δηλαδή την εικόνα, που έχουμε σε ένα Reunion φίλων, ή συμμαθητών, ή οικογενειών, που έχουν να ειδωθούν, πάρα πολύ καιρό.
Ο ίδιος ο δήμαρχος του Λάμπερτ κήρυξε την έναρξη της εκδήλωσης. Τρεις ήταν οι ομιλητές. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής που είναι Υπεύθυνη για τις Εργασίες Εξωραϊσμού και την Αναβάθμιση του Κοιμητηρίου. Ο Sir David Ralli, και ο Δημοσιογράφος και Συγγραφέας Christopher Long Κεντρικός Ομιλητής και Διοργανωτής, που είναι Ειδικός Ερευνητής της Χιώτικης Διασποράς και της Γενεαλογικής Ιστορίας των μεγάλων Χιώτικων Οικογενειών, που έζησαν εκτός Χίου από το 1822, έως τα μέσα του 20ου Αιώνα. Ο ίδιος είναι ο απόγονος της οικογένειας Βλαστού από τη μητέρα του Ελένη Long, που μας είναι γνωστή από το βιβλίο της, «Σφαγές της Χίου» σε έκδοση 1989. Ο Κρίστοφερ Λονγκ, παρουσίασε για μιάμιση ώρα, με παράλληλη προβολή φωτογραφιών, την ιστορία των μεγάλων αυτών Χιακών οικογενειών, με στοιχεία πολύ ενδιαφέροντα και όχι ευρέως γνωστά, μαζί με πολύ σπάνιο φωτογραφικό υλικό. Από τις 25 οικογένειες που αντιπροσωπεύθηκαν σε αυτή την εκδήλωση, οι 12 ήταν Χιώτικες οικογένειες. Και συγκεκριμένα. Από την οικογένεια Αγελάστου πέντε άτομα, από την οικογένεια Αργέντη 2, από την οικογένεια Ράλλη 36, από την οικογένεια Βλαστού 16, από την οικογένεια Μαυροκορδάτου 9, από την οικογένεια Σκαραμαγκά 8, από την οικογένεια Σκυλίτση 5, από την οικογένεια Ροδοκανάκη 3, από την οικογένεια Λαμπρινούδη δύο, από την οικογένεια Γκιάλη ένας, από την οικογένειας Σκρίνη με καταγωγή από τη Βολισσό ένας.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι αυτό το κοιμητήριο δεν είναι απλά Ελληνικό, αλλά ουσιαστικά, είναι Χιώτικο!
Αυτή την εκδήλωση, που είναι μία μοναδική ζωντανή αναφορά, στο Ιστορικό Χιώτικο Κοιμητήριο του Νόργουντ του νότιου Λονδίνου, είναι πολύ σημαντικό να τη γνωρίζουμε εδώ στη Χίο, και για αυτό δόθηκαν πολλές ευχαριστίες για όλες αυτές τις πληροφορίες και για την ενημέρωση, από το Φιλοτεχνικό Όμιλο Χίου και τη Βιβλιοθήκη «Κοραή», προς τον αγαπητό συμπολίτη μας Κώστα Καββάδα, πού ο πατέρας του Στέφανος Καββάδας, Καθηγητής Φιλολογος και Ιστορικός, ήταν πολύ αγαπητός στη Χίο, και δεν ήταν μόνο Διευθυντής του Εξατάξιου Γυμνασίου Θηλέων Χίου «Λιβάνιο», αλλά ταυτόχρονα και Πρόεδρος του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου, και Διευθυντής της Βιβλιοθήκης «Κοραής».
Αλλά και ο ίδιος ο Κώστας Καββάδας, που σπούδασε Νομική στην Αθήνα και ζει από το 1966 στο Λονδίνο, έχει κάνει πολλές εμπεριστατωμένες μελέτες Ιστορικού περιεχομένου, με επίκεντρο τη Χίο, στις οποίες είναι εμφανές το επικοινωνιακό του χάρισμα, και τιμήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, για τη φιλανθρωπική πολιτιστική και εθνικοαπελευθερωτική προσφορά τού, μέσα από Ελληνικά Σωματεία και Χιακούς Συλλόγους του Λονδίνου. Ο Πρόεδρος του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου Κώστας Αμπανούδης, στον πρόλογο της εκδήλωσης, ανάμεσα σε αυτά που είπε, μίλησε και για τις αμέτρητες ραδιοφωνικές εκπομπές που έκανε ο ίδιος, στο «Σήμαντρο», με πλοηγό, τα βιβλία και τις μελέτες του Κώστα Καββάδα. Ακόμη ο Κώστας Αμπανούδης, κατά την έναρξη της εκδήλωσης, ανέγνωσε στο κοινό, ένα μήνυμα της εκπροσώπου του Φιλοτεχνικού στην Αθήνα, της γνωστής Φιλολόγου και Συγγραφέα, Πόπης Χαλκιά Στεφάνου, που χαιρετίζει το βιβλίο του Κώστα Καββάδα, για την Ιστορική Χιωτική Κοινότητα του Λονδίνου και τη Χιώτικη Νεκρόπολη που υπάρχει εκεί. Στο βιβλίο αυτό, ο Κώστας Καββάδας, καταγράφει την παρουσία Χίων, κυρίως Ευγενών τεκνων της νήσου, από τον 17ο, 18ο, 19ο, και το πρώτο ήμισυ του 20ου Αιώνα. Οικογένειες, Ράλληδων, Σκυλίτσηδων, Μαυρογορδάτων, και άλλων, που εγκαταστάθηκαν, έζησαν, εργάστηκαν, και μεγαλούργησαν στη Βρετανική γη, και κυρίως στο λονδίνο. Για αυτούς μάλιστα, εκείνη την περίοδο, υπήρξε, όπως σημειώνει ο συγγραφέας στο βιβλίο του, «ο χρυσός αιώνας» της Χιώτικης μεγαλοσύνης της διασποράς, που δεν λησμόνησε την πατρίδα της τη Χίο, ούτε κι όταν άφηνε την τελευταία της πνοή, δημιουργώντας και διαλέγοντας ως τόπο τελευταίας κατοικίας, το Ορθόδοξο Ελληνικό Χιακό Κοιμητήριο του Νόργουν στο νότιο Λονδίνο.
Στην περίτεχνη αυτή μαρμάρινη πολιτεία, βεβαιώνουν οι Χιώτες με τη «σφραγίδα» τους, την ωφέλιμη δράση τους στο εξωτερικό, και παράλληλα διατρανώνουν, τη μεγάλη τους αγάπη για τα πάτρια εδάφη, κάτι που είναι ολοφάνερο στις επιτύμβιες επιγραφές, στα μαυσωλεία και τα περίτεχνα μνημεία, που είναι στολισμένα, με αγγέλους και μαρμάρινα στεφάνια, στήλες και προτομές…
Για όλα αυτά, το αναγνωστικό κοινο της Χίου, που διάβασε ο υπέροχο βιβλίο του Κώστα Καββάδα, και ενημερώθηκε για την σχετική εκδήλωση πού πραγματοποίησε πέρυσι ο Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου, πάλι στη Βιβλιοθήκη… ζήτησε τη φετινή εκδήλωση, που επαναλήφθηκε συμπληρωμένη, με στοιχεία και γεγονότα, που αφορούν τη Χιώτικη Νεκρόπολη του Λονδίνου.
Για το βιβλίο του Κώστα Καββάδα και την προσωπικότητα, του πολλύ αγαπητού συμπολίτη μας, που ζει και εργάζεται τόσα χρόνια στο Λονδίνο και ποτέ δεν λησμονεί τη Χίο, μίλησε στην εκδήλωση της Τετάρτης, ο συνταξιούχος Δικηγόρος Πάνος Πιτσάκης.
Επίσης ο Γιατρός Παντελής Στεφάνου, με παράλληλη προβολή βίντεο, μίλησε με θέμα, «Η ιστορική Χιακή κοινότητα του Λονδίνου χθες και σήμερα, και οι αντανακλάσεις της, στη Χίο. Πιο συγκεκριμένα, έδειξε πρόσφατες δωρεές εφοπλιστικών και επιχειρηματικών οικογενειών που Λονδίνου και του εξωτερικού, σε ιατρικό εξοπλισμό και μηχανήματα που έστειλαν στη Χίο την περίοδο της πανδημίας του covid, και έσωσαν ζωές.
Η εκδήλωση είχε μεγάλη επιτυχία, και το Χιακό κοινό είχε την ευκαιρία, να γνωρίσει τη ζωή και τη δράση, της μεγάλης και πολύ σημαντικής, Χιακής παροικίας του Λονδίνου στο χθες και στο σήμερα, και να διαπιστώσει, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του Κώστα Καβάδα, τη διαχρονική προσφορά της, όπως και μέσα από την ομιλία του Παντελή Στεφάνου.
Όμως το Χιακό κοινό είχε την ευκαιρία σε αυτήν την εκδήλωση, να διαπιστώσει κάτι ακόμα περισσότερο, και πιο σημαντικό.
Μέσα από το πρόσφατο μαγνητοφωνημένο μήνυμα του συμπολίτη μας Κώστα Καββάδα, που μιλάει για την εκδήλωση που πραγματοποίησε ο Δήμος του Λάμπερτ, με τη συγκέντρωση των απογόνων των Χιακών οικογενειών στη Χιώτικη Νεκρόπολη του δυτικού Νόργουντ στο νότιο Λονδίνο… φαίνεται το μεγάλο ενδιαφέρον που δείχνουν οι Άγγλοι για το δικό μας αυτό Μνημείο, αλλά και η ζωντανή αναφορά της Χιακής κοινότητας του Λονδίνου στο σήμερα!
Δημήτρης Ζαφείρης.
