Χρειάστηκε να περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τη Μικρασιατική Καταστροφή προκειμένου οι χριστιανοί να επιστρέψουν στον Άγιο Χαράλαμπο Κρήνης (Τσεσμέ), υπό τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Στις 10 Νοεμβρίου 2016, ανήμερα της γιορτής του αγίου, το σημερινό πολιτιστικό κέντρο έγινε και πάλι χώρος λατρείας.

Στο κήρυγμά του, απευθυνόμενος στους απογόνους των Μικρασιατών που είχαν ταξιδέψει από τη Χίο, ο κ. Βαρθολομαίος μίλησε για την άλλοτε κραταιά μητρόπολη Κρήνης και ευχήθηκε να βρουν ανάπαυση οι ψυχές όσων εκδιώχθηκαν και μαρτύρησαν στα χώματα της μικρασιατικής γης.

Η παραθαλάσσια Κρήνη αναπτύχθηκε στα βυζαντινά χρόνια, με περίοδο άνθησής της τον 14ο αιώνα όταν δόθηκε στους Γενοβέζους. Τον 19ο αιώνα, και αφού είχε περάσει πολέμους και είχε μισοκαταστραφεί, άρχισε να κατοικείται από Πελοποννήσιους μετανάστες, γνωστούς και ως «Μωραΐτες», αλλά και από νησιώτες το Αιγαίο. Λίγο πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή εκτιμάται ότι στην πόλη ζούσαν 19.000 άτομα, από τους οποίους οι 17.000 ήταν Έλληνες.

[masterslider id=”12″]

Ένα από τα κειμήλια που μετέφεραν οι πρόσφυγες στη νέα πατρίδα, και συγκεκριμένα στο Βαρβάσι Χίου, ήταν η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους που χρονολογείται στο 1877.

Όπως συνέβη σε πολλούς τόπους όπου ρίζωσαν πρόσφυγες, η εκκλησία ήταν από τα πρώτα κτίσματα που φτιάχτηκαν, το 1927. Λόγω της πρόχειρης κατασκευής ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές στο σεισμό του 1949 και έτσι το 1967 κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, την εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους την μετέφερε στη Χίο ένας Τούρκος βαρκάρης που είχε πάρει από τη Μητρόπολη Κρήνης, όταν είδε ένα όραμα με τον άγιο να τον προστάζει να τον μεταφέρει στο καινούργιο του «σπίτι». Στο ναό φυλάσσεται και ιερό λείψανο.

Το νάρθηκα κοσμούν δύο τοιχογραφίες, για την ιστορία του ναού και τον ξεριζωμό των Ελλήνων. Στη μία πλευρά γίνεται αναπαράσταση της άφιξης της εικόνας του Αγίου Χαραλάμπους στη Χίο με τον Τούρκο βαρκάρη, ενώ στην άλλη γίνεται αναπαράσταση του διωγμού με βάση αφηγήσεις προσφύγων.

Η εκκλησία ρυθμολογικά ανήκει στην τρίκλιτη κεραμοσκέπαστη βασιλική χωρίς τρούλο. Το καθολικό είναι χτισμένο από πέτρα Θυμιανών και αποτελείται από νάρθηκα, κυρίως ναό και ιερό Βήμα. Οι τοιχογραφίες είναι δουλεμένες σε καμβά, φιλοτεχνημένες από τον Αθηναίο αγιογράφο Μιχαήλ Δουζενάκη, μεταξύ των ετών 1986-1991.